Το να ξεφυλλίσεις τις σελίδες της προσωπικής σου ιστορίας δεν είναι μία απλή απόφαση. Το να αναζητήσεις τον ρου των βιωμάτων μίας οικογένειας που έζησε μαρτυρικό θάνατο εξίσου. Η Ρενέ Ρεβάχ ταξίδεψε στο Άουσβιτς για να ιχνηλατήσει τις δικές της ρίζες. Να εντοπίσει και να καταγράψει τον χώρο όπου η απάνθρωπη φρίκη και η αχόρταγη δίψα για αίμα οδηγούν σε ένα κυνικό αποτέλεσμα: τον αποτρόπαιο θάνατο.
Η Ρενέ Ρεβάχ δεν αντλεί απλά υλικό για την έκθεσή της. Ανοίγει το ντουλάπι της οικογενειακής της ιστορίας στο μέρος όπου ο μίτος της σταμάτησε απότομα να ξετυλίγεται. Σε ένα στρατόπεδο, σκοτεινό και ζοφερό – ίσως η λέξη να μην είναι κατάλληλη, δεδομένου ότι ο βίος εκεί δεν αποτελεί επιλογή, αλλά μάταιο παραλογισμό.
Υπολογίζεται ότι από τον Μάρτιο μέχρι τον Αύγουστο του 1943, μεταφέρθηκαν από τη Θεσσαλονίκη 46.061 Εβραίοι στα στρατόπεδα, όπου, στην πλειοψηφία τους, βρήκαν μαρτυρικό θάνατο. Μεταξύ των θυμάτων ήταν η προγιαγιά της Ρενέ Ρεβάχ, Σολ Βενέτσια, και τα παιδιά της Όλγα, Λίνα και Ισαάκ, καθώς και άλλοι συγγενείς. Μοναδικός επιζών ήταν ο παππούς της Αλβέρτος Ρεβάχ, ο οποίος είχε διαφύγει στην Αθήνα και μέχρι το τέλος του πολέμου τους περίμενε, προετοιμάζοντας την επιστροφή τους.
Η Ρενέ Ρεβάχ τον συναντά τη στιγμή της συντριβής του, όταν μαθαίνει πως η οικογένειά του είχε αφανιστεί και υπόσχεται να τον οδηγήσει στον τόπο του εγκλήματος, που ο ίδιος μέχρι το θάνατό του δεν βρήκε το κουράγιο να επισκεφτεί. Θα ακολουθήσουν δύο διαδοχικά ταξίδια της Ρεβάχ στα στρατόπεδα Μπίρκεναου και στο Άουσβιτς. Σε κάθε βήμα της διαδρομής της, η καλλιτέχνις μιλά στο πρώτο πρόσωπο, απευθύνεται νοερά στον παππού της, του στέλνει φωτογραφίες και μοιράζεται μαζί του τις σκέψεις και τα συναισθήματά της. Η Ρεβάχ ακολουθεί τα ίχνη τους, στο σκοτεινό βαγόνι του τρένου που τους μετέφερε στα στρατόπεδα, στο γκρίζο τοπίο του Μπίρκεναου, στους διαδρόμους, στις σκάλες, στους κοιτώνες του Άουσβιτς και στους τοίχους των θαλάμων αερίων.
Και κάπως έτσι, το λευκό πλεκτό ύφασμα που εντοπίζει ανάμεσα στους χαμένους θησαυρούς της οικογένειάς της μετατρέπεται στο νήμα της αφήγησης που διατρέχει την ιστορία και την έκθεση, η οποία ξεκινά το δικό της ταξίδι στο Μουσείο Μπενάκη την Τετάρτη 14 Φεβρουαρίου με πρώτη ημερομηνία ολοκλήρωσης , τις 19 Μαΐου. Θα μπορούσε να πεις κανείς ότι η Ρεβάχ προσδίδει σκηνοθετική διάσταση σε ένα ύφασμα που στις κλωστές του ράβει μία ιστορία τραγική, με την οποία μπορούν να ταυτιστούν χιλιάδες οικογένειες παγκοσμίως.
Ως μετα-μάρτυρας η ίδια η φωτογράφος, επεξεργάζεται το παρελθόν και μετουσιώνει το κληρονομημένο τραύμα σε μια τελική σκηνή εξαγνιστικής ανάδυσης του σώματος από το νερό της λίμνης, κενοτάφιο των ανθρώπων που δολοφονούνταν κατά χιλιάδες καθημερινά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Την έκθεση συνοδεύει ομότιτλη έκδοση, Renée Revah TEHOM, μία σκληρόδετη έκδοση αναμνήσεων, τραυμάτων, εμπειριών. Ένα αντίδοτο ζωής και ελπίδας απέναντι στο σκοτάδι που τελικά σε βάθος χρόνου δεν μπορεί να εμποδίσει τη δύναμη του φωτός. Η έκθεση, με φωτογραφίες, βίντεο και κείμενα, ακολουθεί τα βήματα της διαδρομής των μελών της οικογένειας Ρεβάχ από τη Θεσσαλονίκη στο Άουσβιτς, με σκοπό την θεραπεία και την κάθαρση.
Έκθεση
Ρενέ Ρεβάχ
TEHOM
Εγκαίνια έκθεσης: Τετάρτη 14 Φεβρουαρίου 2024, ώρα: 20:00
Διάρκεια έκθεσης: 15.02.2024 – 19.05.2024
Μουσείο Μπενάκη / Πειραιώς 138
