Το εγχείρημα δεν ήταν απλό. Το να καταφέρει κανείς να αναζητήσει τα έργα της πρώιμης εποχής του Jean– Michel Basquiat και να τα φέρει στην επιφάνεια είναι μία αποστολή που εκτός από όραμα, απαιτεί συστηματική δράση και συνέπεια. Χαρακτηριστικά που φαίνεται ότι διαθέτει η Άρτεμις Μπαλτογιάννη, Art Advisor και ιδιοκτήτρια της The Intermission, της γκαλερί που από τις 22 Μαΐου έως και τις 2 Αυγούστου φιλοξενεί είκοσι έργα που δημιούργησε ο νεαρός Jean – Michel πριν το επώνυμο Baquiat αποκτήσει τη δική του δυναμική στο σύμπαν της σύγχρονης τέχνης. Το επίτευγμα σημειώθηκε σε συνεργασία με τη Galerie Enrico Navarra.
Τότε που καλλιτεχνικά ήταν ακόμα Untitled, όπως και το όνομα ενός έργου του το 1983, από το οποίο αντλεί έμπνευση και η έκθεση που παρουσιάζεται στην προαναφερθείσα γκαλερί και φέρει τον συγκεκριμένο τίτλο. Ένας τίτλος αντιστασιακός, όπως και ο ίδιος ο Jean – Michel Basquiat στον βίο, τη συνδιαλλαγή, την επιθυμία του να εμπνεύσει και να εμπνευστεί χωρίς να παραδοθεί. Να δημιουργήσει, χωρίς να ενταχθεί σε καλούπια. Να παράξει, χωρίς να υποταχθεί σε κανονιστικά μοντέλα – άλλωστε, για τον ίδιο οι κανόνες υπήρχαν μόνο για να τους σέβεται και να τους ανατρέπει. Έτσι είναι και το Untitled, ένας τίτλος που αρνείται να είναι τίτλος.
Ελεύθερη, όπως και ο ίδιος, η έκθεση Untitled είναι μία ανοιχτή ανάγνωση του έργου του Basquiat – όχι ως στατική, μουσειακή αναπαράσταση, αλλά ως βίωμα. Μια εμπειρία όπου ο ρυθμός των έργων συντονίζεται με τους jazz αυτοσχεδιασμούς του ήρωά του, Charlie Parker. Ένα ταξίδι στις απαρχές του μυαλού μίας καλλιτεχνικής προσωπικότητας που στην τέχνη βρήκε το καταφύγιό του και μέσω της οποίας αναδόμησε το ενήλικο σύμπαν του.
Στην έκθεση, ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με μερικά πρώιμα σχέδια του νέο-εξπρεσιονιστή, αυτοδίδακτου καλλιτέχνη. Σχέδια σε χαρτί μαρτυρούν την αμεσότητα της τέχνης του, την άγρια, ωμή ενέργεια του "radiant child" της νεοϋρκέζικης εικαστικής σκηνής, που εξακολουθεί να εκπροσωπεί τη νεανική αστική κουλτούρα σε όλο τον κόσμο δεκαετίες μετά τον πρόωρο θάνατό του. Χρησιμοποιεί έντονες χρωματικές πινελιές, σκίτσα, κείμενα, σύμβολα, hip hop ρίμες, την κλασική κορώνα του που χρησιμοποιεί αδιάλειπτα, και τα συνδέει με τρόπο αναπάντεχο σε συνθέσεις που αποπνέουν μια παιδικότητα, – υπήρξε πάντα το ζητούμενο του "να ζωγραφίζει σαν παιδί" – για να υπαγορεύσει κοινωνικά και πολιτικά μηνύματα.
Με κάθε έργο του, ο Basquiat σκιαγραφεί συλλογικά συναισθήματα και προσωπικά βιώματα, όπως το τροχαίο ατύχημα που τον ανάγκασε να χειρουργηθεί σε ηλικία 7 ετών. Το Untitled (Portrait of Joe Louis) του 1982, είναι ένα πορτρέτο φόρος τιμής στον θρυλικό πυγμάχο πρωταθλητή (1937-1949), γνωστός κι ως "ο καστανός βομβαρδιστής", μία φιγούρα που επανέρχεται συχνά στα έργα του Basquiat, εδώ σαν καρτουνίστικο τοτέμ. Πρωταθλητής, θρύλος, αλλά και εμπορεύσιμο είδωλο, μια υπενθύμιση ότι η δόξα και το χρήμα είναι εξίσου άγρια παιχνίδια.
Όλα είναι αντικείμενα κατανάλωσης. Ο αθλητισμός είναι εμπόρευμα. Το σώμα είναι εμπόρευμα. Ο πίνακας είναι εμπόρευμα. Η υπογραφή του Jean-Michel Basquiat (σχεδιασμένη σε ένα κομμάτι χαρτί που εκτίθεται επίσης εδώ κι ενέπνευσε τον τίτλο της έκθεσης) είναι επίσης εμπόρευμα. Αντίστοιχη κριτική ασκεί με το έργο Loans (1984) σχεδιάζοντας με νερομπογιές και λάδι πάνω σε ευτελές χαρτί. Ζει άλλωστε στη Νέα Υόρκη της δεκαετίας του ’80, του Ρήγκαν, της Wall Street, της χρηματιστηριακής έκρηξης, της ευμάρειας.
Προσπερνώντας τον ασφυκτικό επιθετικό προσδιορισμό της αναδρομικής δουλειάς, επιδιώκει να φωτίσει τις πολλαπλές πλευρές του: ευέλικτος, τολμηρός, παιχνιδιάρης, δύο βήματα μπροστά από την εποχή του, απόλυτα ελεύθερος και αντισυμβατικός, ξορκίζει και παράλληλα προκαλεί το χάος κάνοντας πειραματισμούς με διαφορετικά μέσα και ευφυείς εναλλαγές ανάμεσα στη ζωγραφική και το σχέδιο, από το κείμενο και την ποίηση στον πολιτικό σχολιασμό, κι από την ποπ κουλτούρα στην αρχαιότητα.
Οι δρόμοι της Νέας Υόρκης ηλεκτρίζουν τη φαντασία του, η Αρχαία Ελλάδα το ίδιο, η βίαιη σάτιρα των Looney Tunes, το χρηματιστήριο, η πολιτική, η ιστορία, η τηλεοπτική υστερία της εποχής Ρήγκαν. Κι όλα αυτά, οι δημιουργικές εμμονές του, σε ένα ενιαίο, εσωτερικά εκρηκτικό σύμπαν.
Άλλωστε, ο ίδιος δεν ζωγράφιζε απλά, αλλά ξεδίπλωνε τη νόησή του σε κάθε έργο, κάθε δημιουργία, αφήνοντας το δικό του σημαντικό αποτύπωμα στην εικαστική πραγματικότητα παρά τη σύντομη ζωή του. Τη μελέτη και τον σχεδιασμό του εκθεσιακού χώρου υπογράφει το αρχιτεκτονικό γραφείο Kois Associated Architects, δημιουργώντας ένα περιβάλλον που ενισχύει τη δυναμική του έργου του Basquiat και αναδεικνύει τον διαλογικό χαρακτήρα της έκθεσης με τον αστικό και βιομηχανικό ιστό του Πειραιά.
info
Untitled
The Intermission, Πολυδεύκους 37Α, 18545 Πειραιάς
22 Μαΐου – 2 Αυγούστου 2025