Δεν είναι εύκολο να κοιτάξετε προς τη μεριά του, αρκετά ψηλότερα από την χώρα της Ίου, χωρίς να κάνετε παύση. Να διακόψετε την κίνηση και να εστιάσετε το βλέμμα σας στην κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική του. Μία αρμονική συνύπαρξη καθαρών γραμμών και καθησυχαστικού λευκού, της χαρακτηριστικής απόχρωσης των Κυκλάδων. Αγγίζοντας τα 1.600 τ.μ. σε έκταση, το Μουσείο Γαΐτη – Σίμωσι, σας καλεί να περάσετε από τη στάση στη δράση και να το προσεγγίσετε.
Να ακολουθήσετε τη διαδρομή που σας οδηγεί σε έναν άλλον κόσμο: εκείνον που συνέθεσαν με τα χέρια και τον νου τους ο ζωγράφος Γιάννης Γαΐτης και η γλύπτρια Γαβριέλλα Σίμωσι. Και σε μία πανοραμική θέα της χώρας και του λιμανιού του νησιού, όσο η ματιά αντικρίζει απρόσκοπτα στο κάδρο τη Σίκινο, τη Νάξο και την Πάρο να ισορροπούν σε αιγαιοπελαγίτικα νερά, κάτω από τον ήλιο που φωτίζει το σκηνικό.
Σε πλήρη αρμονία με το λευκό στους τοίχους, τα ανθρωπάκια,οι γνωστές φιγούρες του Γιάννη Γαΐτη, στέκονται μπροστά και σας υποδέχονται σε έναν χώρο όπου κάθε λεπτομέρεια είναι προσεγμένη και η τέχνη πρωταγωνιστεί. Όχι με δηκτικό τρόπο, αλλά με μία φιλόξενη σιγουριά. Εκείνη που συνοψίζει την ουσία των έργων που παρουσιάζονται στα δεξιά,στα αριστερά, περιμετρικά της περιήγησής σας.
Σαν οι γεωμετρικά εντυπωσιακές φιγούρες του ζωγράφου που γεννήθηκε στην Τήνο, μεγαλούργησε όπου αισθάνθηκε ελεύθερος και έγραψε τον δικό επίλογο στην Ιο, να λειτουργούν ως οικοδεσπότες σε μία γνωριμία με το πνεύμα δύο σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών. Δύο συγκοινωνούντα δοχεία που αλληλοσυμπληρώθηκαν με τέτοια ακρίβεια, όπως αυτή που διακρίνει τα έργα τους. Και τον σχεδιασμό δύο ξεχωριστών μουσείων, το ένα ακριβώς δίπλα στο άλλο, τα οποία λειτουργούν σαν ένα, προσφέροντας μία ενιαία πολιτιστική εμπειρία.
Αριστερά, το Κτίριο Γαΐτη εκτείνεται σε δύο ορόφους, με την υποδοχή του Μουσείου να βρίσκεται στο ισόγειο, αν και η "ανάγνωση" της έκθεσης μπορεί να ακολουθήσει και την αντίστροφη πορεία. Η συλλογή των έργων του ζωγράφου εξελίσσεται χρονολογικά ξεκινώντας από το ισόγειο, όπου παρουσιάζονται οι πιο πρώιμες περίοδοι – από το 1948 έως το 1963 – προς τον επάνω όροφο, ο οποίος είναι αφιερωμένος στους πίνακες, τις εγκαταστάσεις και τις κατασκευές γύρω από τα δημοφιλή "ανθρωπάκια". Τα έργα του πρώτου ορόφου διαθέτουν χρώμα, μία ήρεμη παλέτα από τις αγαπημένες χρωματικές επιλογές του Γαΐτη, ενώ δεν απουσιάζουν και οι κλασικές ασπρόμαυρες γραμμές του, με τις δημιουργίες να χρονολογούνται από το 1964 έως το 1984, έτος του θανάτου του.
Χρειάζεται ησυχία αυτό το Μουσείο. Ίσως, και να την απαιτεί – αν και ο συγκεκριμένος όρος είναι αρκετά ξένος ως προς την ουσία της τέχνης. Ας πούμε, όμως, ότι αυτή η μεταχρονολογική συνάντηση με τα έργα των δύο καλλιτεχνών βιώνεται καλύτερα, αν απουσιάζει ο θόρυβος. Χωρίς πίεση, με τις απαραίτητες παύσεις, στον ρυθμό που ταιριάζει περισσότερο στον καθένα.
Λίγο πριν εισέλθετε στο κτίριο Σίμωσι, διέρχεστε από μία αυλή με μία ελιά. Μαζί με την πόρτα που αντικρίζετε ανοίγει ένας νέος κόσμος: εκείνος που σμίλευσε με τα χέρια και το όραμά της η Γαβριέλλα Σίμωσι. Η αίθουσα, ευρύχωρη και εύκολη στο περπάτημα, είναι εντυπωσιακή. Ανάμεσα στις αποχρώσεις του λευκού, αγαπημένο της χρώμα, παρουσιάζονται δέκα μνημειώδη γλυπτά από λευκή ρητίνη, που δημιουργήθηκαν από το 1970 έως το 1983 και μεγεθύνθηκαν το 1999, έτος του θανάτου της. Έργα που αυτόματα σου γεννούν δέος: για τη νόηση, την υλοποίηση, την ακρίβεια, το μέγεθός τους.
Ανάμεσά τους, εκτίθενται γύψινα γλυπτά της περιόδου 1962–1969, ενώ η συλλογή συμπληρώνεται από περίπου σαράντα αυθεντικά φωτογραφικά κολλάζ από τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Μία επιλογή από θηλυκές δημιουργίες, οι οποίες θωρούν την Ίο και τον επισκέπτη με ένα ιδιαίτερο κράμα δυναμισμού και συναισθηματισμού.
Δημιουργημένο από τη σύμπραξη του Δήμου Ιητών με την Λορέττα Γαΐτη, μοναδική κληρονόμο και πνευματικό δικαιούχο των δύο καλλιτεχνών, η οποία μαζί τον Ζακ Ζαρά επιμελήθηκε και τον αρχιτεκτονικό του σχεδιασμό, το Μουσείο Γαΐτη – Σίμωσι έχει ως βασικό του στόχο την προώθηση και ανάδειξη του έργου των δύο καλλιτεχνών, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Παράλληλα, φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως ένας σύγχρονος και αειφόρος πολιτιστικός οργανισμός, ο οποίος θα ενσωματώνει ενεργά την κοινότητα, χωρίς αποκλεισμούς.
Μέσα από ένα πλούσιο φάσμα δράσεων και εμπειριών – όπως περιοδικές εκθέσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα – το μουσείο επιδιώκει να αποτελεί έναν ζωντανό πυρήνα πολιτισμού και δημιουργίας. Το μόνο σίγουρο είναι ότι αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα – αν όχι το σπουδαιότερο – μουσεία των Κυκλάδων.