Συναίσθημα έντονο, πράξη δυναμική. Στην ετυμολογική του ερμηνεία, ο νόστος αντιπροσωπεύει την επιστροφή στην πατρίδα, στο σπίτι, στη ζωή που γνωρίζεις, στην καθημερινότητα που επιζητάς ξανά. Στην ελεύθερη απόδοση του, ο νόστος έχει συναισθηματικό σώμα και άρρηκτη σύνδεση με την επιθυμία της ψυχής να επιστρέψει. Στους ανθρώπους της, στα παλαιά της μέλη, στις συνήθειες, στις δραστηριότητες της.
Ένα συναίσθημα με ισχυρή και μακρά παρουσία στον χρόνο. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Οδύσσεια, ο Οδυσσέας απαρνείται ακόμα και την αθανασία για χάρη του νόστου του. Αυτή την πολύτιμη συναισθηματική κατάσταση αποκρυσταλλώνουν μέσα από έργα τους δύο σπουδαίες καλλιτέχνιδες, η Hilary Pecis και η Lily Stockman. Η NOSTOS – όπως τιτλοφορείται – είναι μία έκθεση καλά ενορχηστρωμένη και συντιθέμενη από έργα τέχνης με έντονα χρώματα, γεωμετρικότητα, αδιαμφισβήτητα υψηλή αισθητική.
Πηγή έμπνευσης για τη Nostos αποτέλεσε σε ένα βαθμό η μετάφραση της Οδύσσειας σε ιαμβικό πεντάμετρο από την Emily Wilson το 2018, που αποκαθιστά την αρχική ζωντάνια του έπους επιβάλλοντας ταυτόχρονα μια νέα μετρική προσέγγιση στον στίχο. Όπως ο Brice Marden για να οργανώσει τις ιδέες του γύρω από τον φυσικό και τον πνευματικό κόσμο στη σειρά Cold Mountain (1991) χρησιμοποίησε τη μετάφραση που έκανε ο Gary Snyder σε έργα του ποιητή Χαν Σαν της δυναστείας Τανγκ, έτσι η Pecis και η Stockman δανείστηκαν φορμαλιστικά στοιχεία από τη μετάφραση της Wilson για να χτίσουν τη δομή που πλαισιώνει τα ζωγραφικά τους έργα.
Ο τίτλος της έκθεσης παραπέμπει στο ταξίδι επιστροφής του ήρωα, με άμεση φυσικά αναφορά στο δεκαετές ταξίδι του Οδυσσέα προς την Ιθάκη μετά τον Τρωικό Πόλεμο. Και βέβαια από τον νόστο προέρχεται και η νοσταλγία, ο πόνος που προκαλεί η επιθυμία για την επιστροφή. Η έκθεση αποτελεί εν πολλοίς διαλογισμό πάνω στο τι σημαίνει επιστροφή στην πατρίδα, και ενώ η Pecis απεικονίζει τον χώρο που συγκροτεί την πατρίδα στην υλικότητά του, η Stockman προσεγγίζει το θέμα πιο αφαιρετικά, επιστρέφοντας στον χώρο όπου γεννήθηκε η λαμπρή αυτή ιστορία που πυροδότησε τη φαντασία της.
Ο κόσμος της Lily Stockman
Για τη Stockman, το ταξίδι της στο ομηρικό σύμπαν ξεκίνησε όταν ο πατέρας της διάβαζε σε εκείνη και στις αδελφές της Όμηρο, Οβίδιο και Βιργίλιο κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας. Μερικά χρόνια αργότερα, η ίδια αποφασίζει να μεταφράσει η ίδια – γραμμή προς γραμμή - το προοίμιο της Οδύσσειας. Δουλεύοντας από μια μεσαιωνική μετάφραση του έπους στα λατινικά —μια μετάφραση μετάφρασης ουσιαστικά —έφτασε να θεωρεί αυτή τη διαδικασία διάθλασης ως την τέλεια μεταφορά για την τάση της ζωγραφικής να απομακρύνεται από το πρωτότυπο με σκοπό να έρθει πιο κοντά σε μια αλήθεια. Στην Αθήνα, οι μεγάλης κλίμακας πίνακες της Stockman, έντονα χρωματισμένοι, έχουν ομαδοποιηθεί διακριτικά, μια χωροθέτηση που απηχεί οπτικά τον ρυθμό της ανθρώπινης καρδιάς. Ζωγραφίζοντας διαισθητικά και αντλώντας από το πώς έχει βιώσει σωματικά και ψυχολογικά τη φύση, η Stockman ενορχηστρώνει συνθέσεις σχεδόν συμμετρικές με σχήματα που θαρρείς ότι πάλλονται με ζωτική ενέργεια.
Η αντιθετική ματιά της Hilary Pecis
Με τη σειρά της, η Pecis αποδίδει αφηγηματικές στιγμές βασισμένες σε φωτογραφικά στιγμιότυπα από την καθημερινή της ζωή και τον γύρω της χώρο και παράγει συνθέσεις που δίνουν την αίσθηση πως κάθε καρέκλα και διακοσμητικό στοιχείο, κάθε βιβλίο και κάθε πίνακας κρατούν ένα από τα κλειδιά της ταυτότητας του ιδιοκτήτη - και της ζωγράφου. Σημαντική λεπτομέρεια αποτελεί το αντιθετικό καλλιτεχνικό δίπολο που δημιουργείται με την Stockman, καθώς η Pecis, σε αντίθεση με την προαναφερθείσα καλλιτέχνιδα διατηρεί απόσταση από το πρωτογενές υλικό, από το οποίο εμπνέεται και συγκινείται.
Ακριβώς όπως η λυρική μετάφραση της Wilson εξακολουθεί να φέρει ανάγλυφη την ομηρική ευαισθησία, έτσι και τα έργα της Pecis και της Stockman μαρτυρούν τα δικά τους χέρια, ενώ παράλληλα η Nostos αξιοποιεί το πλούσιο ιστορικό και λογοτεχνικό πλαίσιο της Αθήνας αλλά και τον πιο προσωπικό νεοκλασικό χώρο της γκαλερί.
HILARY PECIS ΚΑΙ LILY STOCKMAN
Nostos
Εγκαίνια: Πέμπτη 9 Νοεμβρίου, 6–8μμ
9 Νοεμβρίου – 27 Ιανουαρίου, 2023
Αναπήρων Πολέμου 22, Αθήνα