Moιάζει όλο σουρεαλιστικό, σαν να ταιριάζει στην ιστορία του γεννημένου το 1998 Mario Banushi, του σκηνοθέτη που έχει ήδη ακουμπήσει όχι μόνο στην ελληνική, αλλά και στην παγκόσμια σκηνή θεάτρου ένα βελούδινο νέο σύμπαν, έναν νέο τρόπο όχι να κοιτάς, αλλά να βλέπεις. Τον συναντώ στο μπαρ της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση τη στιγμή που μεταμορφώνεται σε σκηνικό από ταινίες του David Lynch, με αφορμή το αφιέρωμα στον πρόσφατα χαμένο συγκλονιστικό κινηματογραφιστή. Βλέπω να μεταφέρουν σε ένα καρότσι το άγαλμα μιας Αφροδίτης, σαν αυτό στην ταινία "Twin Peaks", και ακούω τον Mario να μου λέει: "Χθες το απόγευμα ήρθε στην πρόβα ο Δημήτρης Παπαϊωάννου για να πει τη γνώμη του για τα φώτα της παράστασης. Ήμουν στη σκηνή, έκανα πρόβα και ξαφνικά τον βλέπω με τον φωτιστή. Συγκινήθηκα, βούρκωσα. Θυμήθηκα τις άπειρες φορές που έχω δει παραστάσεις του, τέσσερις και πέντε φορές καθεμία από αυτές. Τον θαυμάζω ακραία. Και χθες ήταν ο ίδιος στην πλατεία να βοηθάει για τα φώτα του "MAMI”".
Συγκινείται ακόμη και τώρα που μου το λέει. "Είναι ένα από τα υπέροχα δώρα που μου έχει δώσει η αναγνώριση της δουλειάς μου ως τώρα: μπορώ να γνωρίσω ανθρώπους που θαυμάζω βαθιά. Μεγάλο δώρο το ότι μπορώ να πηγαίνω στο σπίτι του Θεόδωρου Τερζόπουλου, να τρώμε και να μιλάμε. Τον βλέπω σαν συγγενή μου". Θυμάμαι πριν από ένα χρόνο να βρίσκομαι στο Διεθνές Θέατρο του Άμστερνταμ, το ιστορικό θέατρο του 1894 με τη μεγάλη σκηνή των 800 θέσεων, να μου μιλούν με δέος για τον Banushi και την απήχηση που είχε η παράσταση "Goodbye, Lindita", παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου. Πρόσφατα μια κορυφαία διεθνής καλλιτέχνις που θα έρθει στην Αθήνα μου είπε ότι ανυπομονεί να δει το "MAMI". Kοιτάζω αυτό το αγόρι-θαύμα των 26 ετών και ενστικτωδώς απλώνω το χέρι για να τον αγγίξω, να δω αν είναι αληθινός. Αμέσως απλώνει το άλλο χέρι του και με αγγίζει στην παλάμη με θέρμη.
Κάθε του έργο ως τώρα είναι μια polaroid της ψυχής και του βιώματος. Το "ΜAΜΙ" παραπέμπει στη μητέρα του, που ήταν και μαμή, αλλά μιλάει και για άλλα βαθιά ζητήματα στη ζωή. Και όλα ξεκίνησαν μέσα από μια στιγμή βαθιάς οριακής μοναξιάς. Στο Παρίσι. "Μετά από μια έντονη περίοδο με παραστάσεις και περιοδείες βρέθηκα με υποτροφία στο Παρίσι για ενάμιση μήνα. Δεν είχα καμία υποχρέωση. Κανένα βάρος. Υπήρξαν στιγμές που οριακά ένιωθα πολύ "βαρύς” γιατί είχα μόνο τον εαυτό μου. Πήγα και αγόρασα λευκά χαρτιά και μπογιές. Καθόμουν στο σπίτι και άρχισα να ζωγραφίζω. Ξαφνικά, ζωγραφίζω έναν άνδρα, ψηλό, γυμνό και γράφω "Ηe feels alone”. Ακριβώς έτσι έγινε, αλήθεια. Και αμέσως σκέφτηκα: "Αυτό θα είναι η αφετηρία του νέου έργου”".
Ένα αυτοπορτρέτο, ουσιαστικά. Πώς όμως μπαίνει η μητέρα, κυριαρχικά, μέσα σε αυτή τη σύλληψη; "Άρχισα να σκέφτομαι ότι είναι ένα καθρέφτισμα του εαυτού μου αυτός ο άνδρας που ζωγράφισα. Ποιο είναι το αγόρι αυτό; Γιατί νιώθει μόνο; Ήταν η πρώτη φορά που αισθανόμουν αυτή τη μοναξιά, την ίδια στιγμή που είχαν πέσει όλοι επάνω μου και ρωτούσαν τι θα είναι το επόμενο έργο μου. Άρχισα να αντιλαμβάνομαι ότι η μοναξιά είναι κάτι που με φοβίζει πάρα πολύ. Η παράσταση θίγει κυρίως αυτό το θέμα, δεν αναφέρεται μόνο στο θέμα της μητέρας. Όμως, σκέψου, όταν νιώθεις έτσι, όταν έχεις να αντιμετωπίσεις τον εαυτό σου και μόνο, τότε έχεις την ανάγκη να νιώσεις τη μητρική φιγούρα, το μητρικό χάδι που μπορεί να σε τραβήξει από το σκοτάδι".
Η μητέρα σαν αντίδοτο στη μοναξιά. Είναι τόσο τρυφερό, τόσο συναισθηματικό, είναι πολλές οι φορές που, καθώς μου μιλάει ο Μario, o 26 ετών Μario, νιώθω να βουρκώνω. Νομίζω ότι ασυναίσθητα αγγίζω ξανά το χέρι του. "Κάπως έτσι άρχισα να κάνω την ανατομία αυτής της ιδέας, να σκέφτομαι το δωμάτιό μου, το δωμάτιο της μητέρας μου, τη γιαγιά μου που για αρκετά χρόνια τη φώναζα "μαμά”, "μάμι”, επειδή με μεγάλωνε". Η γιαγιά Ζωή, η μαμά Άννα ή Ανίλα στα αλβανικά. Μετά το Παρίσι, με το σπέρμα αυτής της ιδέας πήγε στην Αλβανία, ένιωσε την ανάγκη να ξαναβρεθεί στον τόπο όπου μεγάλωσε. "Στη ρίζα σου;" τον ρωτάω. "Ναι, ακριβώς. Στη δική μου ρίζα. Μπαίνω στο σπίτι της γιαγιάς και τη βλέπω καθισμένη σε μια ντουζιέρα να την πλένει η ξαδέλφη μου. Αντικρίζω αυτή τη στιγμή φροντίδας και με αυτήν την εικόνα μπήκα στις πρόβες. Άρχισα να τη διαχειρίζομαι μαζί με όλες τις άλλες που έφτιαξαν τη μάζα που διαμόρφωσε το "MAMI”". Δε θα πω πολλά, αλλά αντιλαμβάνεστε τι συντελείται στη σκηνή της παράστασης που ανέβηκε στις 6 Φεβρουαρίου και θα συνεχιστεί ως τις 22 Mαρτίου.
Στο πρώτο έργο που έστησε και σκηνοθέτησε, τη "Ραγάδα", η αναφορά του ήταν στο σημάδι που αφήνει η εγκυμοσύνη στο δέρμα της γυναίκας. Η μαμά του, άλλωστε, υπήρξε μαμή. "Η μητέρα που με γέννησε έχει ξεγεννήσει εκατοντάδες μωρά. Μου έλεγε ιστορίες από αυτές τις γέννες". Αντί για παραμύθια; Δεν ήταν τρομακτικό κάποιες φορές; "Ναι, αντί για παραμύθια. Με μεγάλωσε με ιστορίες για τις γυναίκες που ξεγέννησε". Στιγμές όπου η μητέρα του ήταν η διαμεσολαβήτρια. Το χέρι που έφερε τα μωρά στη ζωή, το χάδι του οποίου επιζήτησε ο ίδιος τη στιγμή της απόλυτης μοναξιάς. "Απολύτως. Άρα το μητρικό χάδι δεν αφορά μόνο εμένα, αλλά και εκατοντάδες παιδιά. Όταν άρχισα να το σκέφτομαι αυτό, τότε εμφανίστηκε πάλι η μητέρα μου στο προσκήνιο, για δεύτερη φορά μετά τη "Ραγάδα”. Αμέσως είπα "Όχι, δε θα κάνω ένα έργο για τη μητέρα μου. Όχι”. Ώσπου συνειδητοποίησα ότι δεν υπάρχει λόγος να κρίνω, να λογοκρίνω τον εαυτό μου. Ακόμα και στον τίτλο αποφάσισα να πω τη λέξη. "Μάμι". Μια λέξη τόσο σημαντική για τον άνθρωπο που την ξεστομίζει και γι’ αυτόν που την ακούει".
Η παράσταση "MAMI" φωτίζεται από ένα φως θερμό, παρηγορητικό. Να ένα μοτίβο που μπορεί κανείς να βρει στα έργα του. Αρχικά νόμιζα ότι είναι απλώς μια σημαντική αισθητική επιλογή. Φυσικά, έσφαλα. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι στην περίπτωση του Mario Banushi τίποτα δεν είναι γραμμικό και αυτονόητο. "Το ψυχρό φως το έχω συνδυάσει με το νοσοκομείο, με κάτι κακό. Τρέμω τα νοσοκομεία, φοβάμαι ακόμα και τα φαρμακεία. Όταν ήμουν εννέα ετών, νοσηλεύτηκα για ένα αρκετά μεγάλο διάστημα, στην Αλβανία, επειδή έπαθα ηλεκτροπληξία. Πήγα και άγγιξα μια λευκή λάμπα, που έβγαζε ένα έντονο φως. Με γοήτευσε και ήθελα να το αγγίξω. Μου έκαψε το χέρι". Σηκώνει το μανίκι, μου δείχνει το σημάδι στο χέρι του. Ήταν μια δύσκολη περίοδος, είχα πόνους μετά".
Οι λέξεις δεν είναι μέρος του σκηνικού σύμπαντος που δημιουργεί o Μario. Είναι το σώμα, ο χορός, αυτός που γίνεται το λεξιλόγιο και η αφήγηση. Δουλεύει με σκίτσα, το φως, τη μουσική, τη μυρωδιά. Μια επιλογή που σχετίζεται με το γεγονός ότι, όταν ήρθε στην Ελλάδα σε ηλικία περίπου πεντέμισι ετών –στην Ελλάδα έχει γεννηθεί, αλλά στη συνέχεια έζησε κάποια χρόνια στην Αλβανία, πριν επιστρέψει για να πάει σχολείο εδώ και να σπουδάσει στο Ωδείο Αθηνών στη συνέχεια–, είχε δυσκολίες με τη γλώσσα. "Θυμάμαι τον εαυτό μου να μιλάει πιο σωματικά. Θυμάμαι να αγαπάω πάρα πολύ μια συμμαθήτρια στο σχολείο και να της κάνω μασάζ στα χέρια για να της δείξω την αγάπη μου. Σίγουρα έχω επηρεαστεί από αυτό. Χρησιμοποίησα τις υπόλοιπες αισθήσεις για να επικοινωνήσω καλύτερα".
Μιλάω μαζί του 40 λεπτά και οι εικόνες που δημιουργούν οι λέξεις του, αυτές που του έφερναν αμηχανία όταν ήταν μικρός, είναι σαν πίνακες, σαν εικονοστάσια του βιώματος: Η γιαγιά που την πλένει η εγγονή, το μικρό αγόρι που αγγίζει τη γυμνή λάμπα και τινάζεται από το ρεύμα, ο μαθητής που δε μιλά καλά ελληνικά και κάνει μασάζ στα χέρια της συμμαθήτρια για να της δείξει την αγάπη του, ο σκηνοθέτης που νιώθει μοναξιά και ζωγραφίζει τον εαυτό του γυμνό στο χαρτί και γεννιέται ένα έργο. Η θαυμαστή περίπτωση του Mario Banushi.
Styling: Ειρήνη Αναστασιάδη (@ireneanastasiadi). Grooming: Παναγιώτης Πάντος (@pantos_panagiwtis).
Από το τεύχος Μαρτίου του Harper's Bazaar Greece που κυκλοφορεί την Κυριακή 16/03 με το Βήμα της Κυριακής.
