Το πρωί πριν συναντήσω τη Στεφανία Γουλιώτη στην τηλεόραση προβαλλόταν ένα αφιέρωμα για την Έλλη Λαμπέτη. "Υπάρχουν άραγε σήμερα ηθοποιοί σαν κι αυτήν;" αναρωτήθηκαν οι παρουσιαστές. Ε, η Γουλιώτη, σκέφτηκα, κοιτάζοντας τις σημειώσεις μου για τη συνέντευξή μας. Το λέω στην ίδια όταν τη βρίσκω να κάθεται ολόφωτη, γεμάτη ενέργεια που βγαίνει από κάθε πόρο του δέρματός της, ακόμα και όπως βρίσκεται ακίνητη, παραδομένη στον μακιγιέρ.
Γελάει – η διαδικασία του μακιγιάζ σταματάει, φυσικά. "Ήταν το πρώτο κομπλιμέντο που πήρα ως παιδάκι όταν έπαιζα θέατρο στο δημοτικό σχολείο. Στην εφημερίδα του Παλαιού Φαλήρου έγραψαν "Η νέα Λαμπέτη”". Γελάμε πάλι δυνατά, κάτι που συμβαίνει συχνά όταν βρίσκεσαι πλάι σε αυτό τον πίδακα ενέργειας και δύναμης που είναι η Γουλιώτη. "Φυσικά, εγώ δεν έχω αυτή την ευαισθησία, τη λεπτότητα, την ευθραυστότητα της Λαμπέτη. Ας πούμε, έχω άλλα "όπλα”".
Ήταν περίπου οκτώ ετών όταν άρχισε να παίζει θέατρο με την ομάδα του σχολείου της. "Ήταν λυτρωτικό. Ούτε εγώ ξέρω γιατί και πώς. Ήταν μια εκτόνωση που την είχα ανάγκη". Πιστεύει ότι υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες ηθοποιών. "Οι καλλιτέχνες που βυθίζονται, λειτουργούν σε πολλά επίπεδα ποιότητας και πολλές τέχνες παράλληλα και αυτοί που εκτονώνουν κάτι ψυχικά δικό τους μέσω της τέχνης. Κάτι τραυματικό. Εγώ ανήκω στη δεύτερη περίπτωση. Αυτό που κάνω έχει πιο πολύ σχέση με την πληγή μου". Σκέφτομαι ότι είναι τυχερή γιατί βρήκε τόσο μικρή αυτό που ήταν η ψηφίδα που χρειαζόταν για να γίνει ολόκληρο το παζλ της ζωής, της προσωπικότητάς της. "Εκεί, στη θεατρική ομάδα του δημόσιου δημοτικού σχολείου στο Παλαιό Φάληρο. Θυμάμαι να γυρνάω σπίτι από την πρώτη συνάντηση με τη δασκάλα που είχε αναλάβει την ομάδα, να κατεβαίνω τρέχοντας μια κατηφόρα και να νιώθω απελευθέρωση, χαρά". Ένιωθε ότι εκεί, στο θέατρο, η ζωή της ήταν πιο πλούσια, μπορούσε να εκφραστεί χωρίς κανένα όριο, χωρίς να κρατάει κάτι πίσω, αν και ήταν μόλις επτά ή οκτώ χρονών.
"Αυτή η κατηφόρα είναι κοντά στο σπίτι μου και κάθε φορά που περνάω από εκεί συνδέομαι ξανά με το συναίσθημα της χαράς που μου δίνει το θέατρο. Ξέρεις, συμβαίνει να την ξεχνάς όταν κάνεις πολλές δουλειές διαρκώς. Να ξεχνάς την πρωταρχική χαρά του να κάνεις θέατρο". Δύο μέρες πριν η σαρωτική παράσταση του καλοκαιριού "Ηρακλής Μαινόμενος" σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά είχε παρουσιαστεί για δύο νύχτες στο κατάμεστο Ηρώδειο, ακολουθώντας ένα μακρύ, κλιματικά ανυπόφορο καλοκαίρι, με sold out ανά την Ελλάδα, και τη Γουλιώτη κινούμενη φλόγα να καίει τη σκηνή. Για ακόμα μία φορά. Τώρα ετοιμάζει κάτι τολμηρό, κάτι που μόνο αυτή θα μπορούσε να κάνει στην Ελλάδα. Για χάρη του "The Second Woman" θα μείνει ένα 24ωρο στη σκηνή και θα έρθει αντιμέτωπη με 100 διαφορετικούς ανθρώπους, που δε γνωρίζει, υλοποιώντας το μανιφέστο για τον ρόλο των φύλων και την ευαίσθητη δυναμική των σχέσεων, σε κείμενο και σκηνοθεσία των Αυστραλών Nat Randall και Anna Breckon.
"Θα είναι το πιο extreme πράγμα που έχω κάνει επάνω στη σκηνή. Ως τώρα το πιο ιδιαίτερο, όσον αφορά τον χρόνο, ήταν ο μονόλογος που είχα παρουσιάσει με τον Δημήτρη Καμαρωτό στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, στις έξι το πρωί, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ". Έγινε τότε η φωνή και το σώμα όλων των Ευμενίδων του Αισχύλου. Ξύπνησε στις δύο το πρωί για να βρίσκεται στις έξι στο θέατρο. Λέω στην ίδια ότι η εμπειρία που θα ζήσει στη Στέγη με κάποιον τρόπο μου θυμίζει τη λογική των performances – σκέφτομαι τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς καθισμένη στο ΜοΜΑ. Αντι- μέτωπη με ξένους και τον χρόνο.
"Είχα μπει σε ένα εικαστικό δρώμενο που διαρκούσε οκτώ ώρες και μου άρεσε η διαδικασία" μου λέει. "Το σώμα μου είχε καταλάβει ότι μπήκε σε μια διαδικασία μετάβασης. Το σώμα προχωράει ερήμην σου. Ναι, έχω νιώσει αυτή την εμπειρία. Το σώμα περιορίζεται πολύ από τη σκέψη, η οποία επίσης έχει τα δικά της όρια, τους δικούς της περιορισμούς". Σκέφτεται πώς θα καταφέρει να βρίσκεται επί 24 ώρες πάνω στη σκηνή; "Το ότι το λέει η σκέψη, όμως, δε σημαίνει ότι το σώμα δεν μπορεί να το κάνει" απαντά στο ίδιο της το ερώτημα.
Η ίδια έχει μάθει να επιβάλλεται στο σώμα της ή μάλλον να το απεγκλωβίζει από οτιδήποτε το κρατάει δέσμιο, εξημερωμένο. "Κάνω πολλά χρόνια χορό. Συχνά, όταν έμπαινα στην αίθουσα, έλεγα: "Δε θα τα καταφέρω, είμαι κουρασμένη”. Μετά από μία ώρα και ένα τέταρτο δυνατή άσκηση το σώμα ξεκλειδώνει και μπορεί να συνεχίσει δυνατά για πέντε ώρες ακόμη να κάνει πρόβα. Με αυτή τη σκέψη θεωρώ ότι το 24ωρο είναι εφικτό. Τελικά, με την πεποίθησή μου πρέπει να παλέψω, με τη σκέψη μου, όχι με τον σωματικό κόπο". Εκατό άνδρες πάνω στη σκηνή, ξανά και ξανά, για να χωρίσει μαζί τους. "Πιστεύω στη δύναμη της λούπας. Είναι ωραία αυτή η επανάληψη γιατί καθένας από αυτούς θα φέρει τον δικό του ψυχισμό. Σκέψου, έχω χωρίσει πέντε φορές και μετά από αυτό το 24ωρο θα έχω χωρίσει 105 φορές στη ζωή μου". Το καλοκαίρι η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση εξέδωσε ανακοίνωση αναζητώντας 100 άνδρες ή μη δυαδικά και queer άτομα, διαφορετικής ηλικίας, ιθαγένειας και επαγγέλματος, για να βρεθούν στην Κεντρική Σκηνή γι’ αυτή την εμπειρία. Έτσι, προέκυψε αυτή η ανθρωπογεωγραφία των 24 ωρών και των 100 χωρισμών.
Το μυαλό μου πηγαίνει ξανά στη Μαρίνα Αμπράμοβιτς, στην ακραία performance "Rhythm 0", όπου επί έξι ώρες στεκόταν ακίνητη μπροστά από ένα τραπέζι που είχε επάνω διάφορα αντικείμενα, από ένα τριαντάφυλλο μέχρι ένα μαχαίρι, από μέλι και σταφύλια μέχρι ένα όπλο και μια σφαίρα. Οι θεατές ήταν ελεύθεροι να κάνουν ό,τι θέλουν με αυτά και με το σώμα της Αμπράμοβιτς. Και αν συμβεί κάτι αναπάντεχο, κάτι ακραίο σε μια από αυτές τις σκηνές του χωρισμού; "Το σύστημα της Στέγης είναι απολύτως προστατευτικό, υπάρχει ασφάλεια. Από την άλλη, μου έχουν συμβεί τόσο πολλά πράγματα επάνω στη σκηνή, που είμαι προετοιμασμένη για το απρόβλεπτο. Δε με τρομάζει η ακρότητα" απαντάει η Στεφανία. Θυμίζω στην ίδια ότι στην πρώτη συνέντευξη που είχαμε κάνει μου είχε πει ότι μικρή ήθελε να γίνει νίντζα. Με κάποιον τρόπο τα κατάφερε λοιπόν. Είκοσι τέσσερις ώρες, 100 άνδρες, 100 χωρισμοί. "Δεν είναι ξεκάθαρο αν εγώ τον χωρίζω ή το αντίθετο. Εγώ εστίασα στο πόσο πολύ η γυναίκα επιθυμεί να είναι ορατή από τον άνδρα. Σε συζητήσεις με φίλους έχω διαπιστώσει ότι αυτό είναι ένα από τα πρωταρχικά αιτήματα της γυναίκας σε μια σχέση. Η επικοινωνία". Οι ρόλοι εξουσίας αντιστρέφονται διαρκώς. Ποιος έχει το πάνω χέρι στη σχέση, ποιος φέρεται χυδαία, ποιος επιβάλλεται σε μια σκηνή επτά λεπτών;
"Μου κάνει "κλικ”, με συγκινεί όταν η γυναίκα του λέει: 'Ήθελα να είμαι σημαντική'. Στο τέλος γίνεται μια πράξη που τοποθετεί διαχρονικά τους άνδρες στη θέση τους και τονίζει πόσο έχουν υποτιμηθεί οι γυναίκες μέσα στα χρόνια, σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας. Δε θα το αποκαλύψω εδώ, όμως, ναι, με μια απλή πράξη η γυναίκα τοποθετείται πάλι στη θέση που της αξίζει. Δε θυμάμαι σε ποιο ποίημα ακριβώς, η Σίλβια Πλαθ γράφει: "Φίλα με και θα δεις πόσο σημαντική είμαι”. Ο χωρισμός της από τον Χιουζ, που την άφησε για μια άλλη, κατέστρεψε αυτή τη συγκλονιστική ποιήτρια, τη βύθισε στην κατάθλιψη, την έκανε να επιλέξει τη φυγή μέσω της αυτοκτονίας. Ας αναρωτηθούμε γιατί πρέπει να το υπενθυμίζουμε, γιατί χάνει τη σημαντικότητά της η γυναίκα και τη θέση της στη ζωή ενός άνδρα" λέει η Στεφανία.
Εκτεθειμένη επάνω στη σκηνή, να χωρίζει, να ξεσκίζει την καρδιά της ξανά από την αρχή κάθε επτά λεπτά. "Στις 6 Οκτωβρίου, στις τέσσερις το απόγευμα, όταν θα έχουν τελειώσει όλα, θα δεις ένα γυναικείο σώμα που θα έχουν περάσει από επάνω του εκατό ανδρικά σώματα. Ακούγεται λί- γο σαν πορνεία έτσι όπως το περιγράφω, όμως, ευτυχώς, είναι λυτρωτικό αυτό που γίνεται. Η γυναίκα, τελικά, θα αντέξει. Μου θυμίζει αυτό το γαλλικό τραγούδι που έχει πει στα ελληνικά η Χάρις Αλεξίου. Οι άντρες περνούν, μαμά". Αριστούργημα. Τώρα έχω στο κεφάλι μου αυτούς τους στίχους σαν πινακίδα νέον που θα εκπέμπει μηνύματα πάνω από τα κεφάλια κάθε ζευγαριού που σε επτά λεπτά δε θα είναι πια ζευγάρι. Μετά το "The Second Woman" θα ανέβει για 2η συνεχή χρονιά στη σκηνή για το "Doctor" του Ρόμπερτ Ίκε σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου, ενώ από τον Φεβρουάριο και μετά θα ανεβάσει τον μονόλογο "Ο εκλεκτός", που γράφει αυτή τη στιγμή μαζί με τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο. Έναν μονόλογο για τον λαϊκισμό. Ταυτόχρονα, περιμένουμε τη νέα σεζόν του τηλεοπτικού "Μaestro", όπου εμφανίζεται σε τέσσερα επεισόδια. Θα ακολουθήσει ένα κενό, μια παύση που την έχει ανάγκη, καθώς ταυτόχρονα ζυγίζει στο μυαλό της το επόμενο βήμα, τη σκηνοθεσία. Αναρωτιέμαι πώς καταφέρνει να κρατάει πάντα την ενέργειά της σε αυτή την ένταση, μια δύναμη της φύσης και του θεάτρου, άσβεστη.
"Έχω πιάσει πολλές φορές τον εαυτό μου να μην αποδίδει όπως θέλω εξαιτίας του μεγάλου φόρτου εργασίας" παραδέχεται. "Παλαιότερα δούλευα πολύ μόνη μου στο σπίτι, ενώ τελευταία προσπαθώ να κάνω όλη τη δημιουργική διαδικασία κατά τη διάρκεια της πρόβας. Έχει μειωθεί ο χρόνος της μελέτης, όμως έχει αυξηθεί η ωριμότητα της ζωής μου. Με αυτή την ωριμότητα κατα- φέρνω να έρθω σε επαφή με την υποκριτική. Κάτι χάνω στην καθημερινή προπόνηση, αλλά κάτι κερδίζω στην εμπειρία της ζωής". Πώς αποφορτίζεται από τα ίχνη που αφήνει πίσω της το καύσι- μο που καίει στην υποκριτική και πώς γεμίζει ξανά για το επόμενο έργο; Έχει κάνει τα πάντα, μου λέει, ψυχοθεραπεία, διαλογισμό, τάι τσι, σεμινάρια. "Το πιο πολύτιμο πράγμα είναι οι στιγμές που βρίσκομαι σε απόλυτη παύση. Αυτά τα 15 λεπτά που θα κάτσω, όπου δε θα συμβαίνει τίποτα. Κλείνω τα μάτια για 2 λεπτά και, όταν τα ανοίγω ξανά, εισπράττω την πραγματικότητα διαφορετικά".
Φωτογραφίες: Βασίλης Μαντάς. Styling: Ειρήνη Αναστασιάδη. Μακιγιάζ-Μαλλιά: Παναγιώτης Πάντος (pantos_panagiwtis). Από το Harper's Bazaar Οκτωβρίου που κυκλοφόρησε την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου 2024.
Ευχαριστούμε θερμά τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση για την ευγενική φιλοξενία.
