Από κάποια στιγμή και μετά σταματάω να ακούω τα επίμονα "ντιν, ντιν, ντιν"
από τα e-mails που φτάνουν στον υπολογιστή της. Βρίσκομαι σε ένα γραφείο στον 8ο όροφο, με πανοραμική θέα, επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Στο μακρύ τραπέζι συσκέψεων υπάρχει μόνο ένα βάζο, ζωγραφισμένο από τον εικαστικό Γιώργο Χαδούλη, γεμάτο αγριολούλουδα και χαμομήλια – γελάω, καθώς σκέφτομαι πόσες ορχιδέες έχω μετρήσει σε αντίστοιχα γραφεία.
Η Ελένη Βρεττού είναι εδώ και 29 μήνες Ανώτερη Γενική Διευθύντρια, επικεφαλής Corporate και Ιnvestment Banking της Τράπεζας Πειραιώς. "Δεν είναι ο καπετάνιος, αλλά το πλήρωμα που κινεί το πλοίο και το κρατάει στην επιφάνεια. Ας πούμε ότι εγώ είμαι κάτι σαν εκπρόσωπος Τύπου όλων των συνεργατών μου" σημειώνει. "Ανέλαβα αυτή τη θέση την 1η Απριλίου του 2019" μου λέει και διακόπτω αντανακλαστικά για να της πω "σαν ψέμα". "Ναι, σαν ψέμα, αλλά δυστυχώς για κάποιους είναι αλήθεια" απαντά και ξεσπάμε σε γέλια, αφού είναι προφανές ότι η Ελένη Βρεττού, η γυναίκα φαινόμενο του τραπεζικού κλάδου, δεν είναι από τους επικεφαλής που μετράει κάθε λέξη και κόβει τον αυθορμητισμό της. Άλλωστε, ό,τι έχει κάνει ως τώρα στη ζωή της είναι out of the box.
προσωπική συλλογή.
Ακόμα και η ίδια η εμφάνισή της σπάει τα στερεότυπα: Μια νέα γυναίκα, όμορφη, που
αγαπάει τη μόδα και τη θηλυκή της πλευρά, αφήνει τον τίτλο της διευθύντριας έξω από το σπίτι της ("εκεί είμαι μια άλλη"), επιμένει να παίζει ομαδικά, παραδέχεται ότι της αρέσει πολύ να παίρνει γρήγορες αποφάσεις και δεν έχει υπομονή. Περιβάλλεται από γυναίκες, ενώ μου μιλά με ενθουσιασμό για το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς (στο Ιστορικό Αρχείο του οποίου πραγματοποιήθηκε η φωτογράφηση) και το σπουδαίο του έργο – και πάλι εκεί, καθόλου τυχαία, μια γυναίκα είναι διευθύντρια, η Αλεξάνδρα Ράπτη.
Όταν πήγε στην Τράπεζα Πειραιώς, την πρωταπριλιά του 2019, η Ελένη Βρεττού, μεταγραφή από την HSBC, υπήρξαν κάποιοι που σαρκαστικά είπαν: "Έρχεται από το Μπάκιγχαμ εδώ για να κάνει τι;". "Ήμουν 14 χρόνια στην HSBC, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ερχόμουν από μια πολυεθνική τράπεζα με άλλες δομές και κουλτούρα. Έτρεχα το ελληνικό κομμάτι τα τελευταία επτά χρόνια: Μια ξένη πολυεθνική τράπεζα με μπουτίκ παρουσία στην Ελλάδα, πολύ εξειδικευμένο πελατολόγιο και στρατηγική. Και ξαφνικά, έπρεπε να αναλάβω το μεγαλύτερο χαρτοφυλάκιο, της μεγαλύτερης συστημικής τράπεζας, με 800 άτομα τότε και πολλή αμφισβήτηση". Γιατί την αμφισβητούσαν, όμως; "Ήταν ένας συνδυασμός παραγόντων, καθώς δεν ήταν τόσο το γεγονός ότι είμαι γυναίκα, γιατί παραδοσιακά υπήρχαν γυναίκες σε υψηλές θέσεις στην Τράπεζα Πειραιώς. Στην περίπτωσή μου νομίζω πως ήταν ο συνδυασμός της ηλικίας μου και του γεγονότος ότι είχα εντελώς διαφορετικές παραστάσεις. Θεωρώ ότι περισσότερο από δύο χρόνια μετά κέρδισα τον σεβασμό. Και με αγάπησε η ομάδα μου".
Πήγε στην τράπεζα φέρνοντας μαζί της μόνο έναν συνεργάτη και ζήτησε όλη η
ομάδα να μείνει η ίδια, όπως την άφησε η προκάτοχός της. "Τι είναι η Τράπεζα Πειραιώς; Είναι οι άνθρωποί της. Τη διαφορά την κάνουν μόνο οι άνθρωποι. Δεν ξεκινώ με επιφύλαξη, πάντα εμπιστεύομαι στην αρχή και, αν αποδείξεις ότι δεν αξίζεις την εμπιστοσύνη μου, τότε την αποσύρω. Από ιδιοσυγκρασία, προτιμώ να εμπιστεύομαι τους ανθρώπους και να με απογοητεύσουν παρά το αντίστροφο". Από την αρχή η συμπεριφορά της ξάφνιασε πολλούς στην ομάδα. Έφτανε με το Yaris εξαετίας που οδηγεί ακούγοντας δυνατά μουσική ("ροκ, έντεχνα και παλιά μπουζούκια για να θυμόμαστε τα νιάτα μας"), πήγαινε μόνη της στην καφετέρια να πάρει τον καφέ, έπιανε κουβέντα με όλους, από τους κλητήρες μέχρι τα στελέχη στους διαδρόμους. "Αφήνω πολύ γήπεδο για να παίξουν όλοι μπάλα, δεν κάνω micromanagement. Επειδή και ο οργανισμός ήταν στημένος με προβλήματα του παρελθόντος –με την ελληνική κουλτούρα που θέλει να βλέπει τον επικεφαλής να βγαίνει πιο μπροστά–, ξέρουν ότι ανά πάσα στιγμή είμαι εκεί, είμαι μέλος της ομάδας. Κάποιος είχε πει ότι είμαι η φρεγάτα που περιμένει πίσω και, αν χρειαστεί, βγαίνει μπροστά για να δώσει τη μάχη".
Μέσα στην πανδημία η "μάχη" έγινε καθημερινότητα. "Νιώθω υπερήφανη για το
έργο που έχουμε κάνει για τη στήριξη της ελληνικής οικονομίας. Σε μια περίοδο πολύ δύσκολη έχουμε χρηματοδοτήσει πάνω από 10 δισ. ευρώ σε νέα δάνεια και ήδη στο πρώτο εξάμηνο είμαστε ήδη στα 3 δισ., άρα και ως τράπεζα είμαστε έμπρακτα κοντά στην ελληνική επιχείρηση" μου λέει. Ακριβώς επειδή πιστεύει πολύ στην ομάδα της, έχει κατορθώσει να βάζει όρια, να φεύγει στις επτά και όχι τα μεσάνυχτα πια. "Ήμουν τυχερή γιατί έκανα οικογένεια όταν βρισκόμουν σε ένα σημείο στην καριέρα μου που μπορούσα να κάνω delegation. Όταν είσαι 25 ή και 30 χρονών και δουλεύεις μέχρι τα μεσάνυχτα, ποια οικογένεια μπορείς να συντηρήσεις; Όταν έκανα τα παιδιά μου, ήμουν ήδη επικεφαλής και είχα πολλούς συνεργάτες που μπορούσα να εμπιστευθώ. Την ίδια πολυτέλεια έχω και τώρα. Έχω στήσει έναν μηχανισμό που δουλεύει ρολόι. Και εκεί είναι σημαντική η ανθρώπινη επαφή, γιατί το κάτι παραπάνω το παίρνεις πάντα από το φιλότιμο. Δίνεις το κάτι παραπάνω όχι μόνο για την προσωπική σου ανέλιξη και οικονομική επιβράβευση, αλλά και για να στηρίξεις έναν άνθρωπο που ξέρεις ότι θα το αναγνωρίσει, ότι θα σηκώσει και αυτός μανίκια για εσένα" εξηγεί. Η Ελένη Βρεττού έχει δύο παιδιά, ηλικίας σήμερα έξι και οκτώ ετών.
Φυσικά έχουν υπάρξει άνδρες που επιχείρησαν να την απαξιώσουν στην πορεία. "Όμως, στη δική μου ιδιοσυγκρασία, όσο πιο απαξιωτικός είναι ο άλλος τόσο περισσότερο με πεισμώνει. Και από ένα σημείο και μετά δε δίνω καμία σημασία. Ξέρω πλέον πώς να διαχειριστώ τέτοιες αντιδράσεις. Όμως, πρέπει να πω ότι έχω φτάσει ως εδώ επειδή με πίστεψαν κυρίως άνδρες που δεν είχαν σύνδρομα, αλλά αναζητούσαν ποιος μπορεί να κάνει καλύτερα τη δουλειά". Έχτισε την καριέρα της παίρνοντας πολλά ρίσκα. Όπως όταν την έστειλαν από την HSBC για πρώτη φορά στο Λονδίνο. "Μου είπαν ότι, αν θέλω να ανελιχθώ, θα πρέπει να εργαστώ για κάποια χρόνια στο Λονδίνο. Εκεί για ένα διάστημα ήμουν μια glorified PA (ένδοξη βοηθός). Μου κακοφάνηκε, το έκανα όμως και ζητούσα σιγά σιγά να αναλάβω όλο και περισσότερες ευθύνες". Να το μυστικό: "Επειδή κάνω mentoring σε πολύ κόσμο, συχνά λέω ότι δεν πρέπει να περιμένεις ότι κάποιος θα ξυπνήσει μια ωραία ημέρα και θα σου πει ”πάρε να κάνεις αυτό το project”. Μόνος σου διεκδίκησε αυτό που θέλεις".
Την ενδιαφέρει πολύ το legacy. "Στο τέλος της ημέρας κρίνεσαι από αυτό που θα αφήσεις πίσω σου. Όταν είσαι στην κορυφή της καριέρας σου, κάποιοι σε θαυμάζουν, άλλοι σε γλείφουν, άλλοι σε κατηγορούν. Το πόσο καλός ήσουν τελικά κρίνεται μόνο από το αποτέλεσμα. Αν έχεις αφήσει το στίγμα σου. Αν έχεις πει τη δική σου ιστορία".
Η ίδια έχει κατορθώσει ως τώρα να πει πολλές ιστορίες, με γραμμική αφήγηση. "Πάντα ήθελα να δουλέψω σε τράπεζα, από παιδί. Πηγαίναμε με τη μαμά στην τράπεζα και έλεγα "α, πολύ ωραία είναι, θέλω να δουλέψω εδώ”. Όταν σκεφτόμασταν να ανοίξουμε μια οικογενειακή ταβέρνα, έλεγα "τέλεια, εγώ όμως θα κάθομαι στο ταμείο”. Εξαιρετική μαθήτρια, σε δημόσια σχολεία της Καλλιθέας, άκουσε με έκπληξη μια μέρα, στη Β' Λυκείου, τον πατέρα της να της λέει ότι είχε όνειρο να σπουδάσει ένα παιδί του στο εξωτερικό και ότι, αν το επιθυμούσε και η ίδια, μπορούσε να της προσφέρει αυτή την ευκαιρία.
"Μου είπε ότι μπορεί να με στείλει στις ΗΠΑ και ότι έχει ακούσει πως το Στάνφορντ είναι εξαιρετικό πανεπιστήμιο". Άρχισε να κάνει αιτήσεις στα πανεπιστήμια που είχαν δυνατά τμήματα οικονομικών σπουδών. Όλα απάντησαν θετικά. Επέλεξε να πάει σε ένα πανεπιστήμιο που δεν είχε ακούσει ξανά η ίδια, αλλά που είδε ότι είναι το κορυφαίο στην κατάταξη των οικονομικών σπουδών. Ναι, ήταν το περίφημο Γουόρτον του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια. "Χρωστάω πάρα πολλά στον πατέρα μου. Δεν ήμασταν οικογένεια με οικονομική άνεση και όμως έδωσε μια περιουσία για να σπουδάσω". Η συγκίνησή της πλημμυρίζει το δωμάτιο. "Όταν πήγα στο Γουόρτον 10 χρόνια μετά την αποφοίτησή μου, κάθισα στο κέντρο του campus μόνη και τον πήρα τηλέφωνο. Του είπα: "Ό,τι είμαι το χρωστάω σ’ εσένα”. Κλαίγαμε και οι δυο".
Μου λέει ότι νιώθει τυχερή: ήρθαν ευκαιρίες στη ζωή της. Όμως, δε φοβήθηκε και η ίδια να βγει έξω από τα νερά της. "Η πρώτη μου θέση στην Αμερική ήταν στο investment banking και για δύο χρόνια δούλευα εκατό ώρες την εβδομάδα. Ένιωθα ότι "καιγόμουν” και αποφάσισα ότι δεν μπορώ να συνεχίσω έτσι. Επέστρεψα στην Αθήνα σε μια δουλειά με αστεία λεφτά, σε πολύ χαμηλή θέση. Είπα στον εαυτό μου ότι ξεκινάω από το μηδέν". Τη ρωτάω ποιο είναι το καύσιμό της. "Με βοηθάει το ότι από τη στιγμή που φεύγω από το γραφείο "αδειάζω”. Στις διακοπές ανοίγω το τηλέφωνο μία φορά την ημέρα. Το πάλεψα αυτό για να το καταφέρω. Ή θα έχω τα παιδιά μου κανονικά στη ζωή μου ή τα παιδιά μου θα έχουν ένα ολόγραμμα για μητέρα". Στο σπίτι είναι μια γυναίκα παραδοσιακού τύπου. "Το σπίτι δεν έχει ανάγκη από μια διευθύντρια. Όμως κι εγώ έχω ανάγκη να γίνω μαμά και σύζυγος. Με βοήθησε πολύ ο άνδρας μου σε αυτό. Γυρίζω σπίτι και δε μιλάμε για τίποτα που να έχει σχέση με τη δουλειά. Μου "την είπε” την πρώτη φορά που ξέφυγα. Ήταν ένα wake up call που το είχα ανάγκη".
Τη ρωτάω πώς βλέπει τον εαυτό της σε 10 χρόνια και πάλι χτυπά το αυτοσαρκαστικό χιούμορ της. "Με πολλές πολλές ρυτίδες". Γελάμε φυσικά, ξανά. "Δεν αποποιούμαι τη
θηλυκή μου πλευρά επειδή είμαι σε μια θέση ευθύνης. Τι θα ήθελα σε 10 χρόνια; Να δω τα παιδιά μου να είναι γερά και ευτυχισμένα. Δεν ξέρω αν θα ήθελα να δω τον εαυτό μου σε πιο υψηλή θέση, δεν ξέρω αν μπορώ να το υποστηρίξω αυτό από πλευράς ισορροπίας. Δε θέλω να γίνει αυτοσκοπός το να φτάσω ακόμα πιο ψηλά. Σε 10 χρόνια θα ήθελα πραγματικά να έχω περισσότερο χρόνο για εμένα. Έγιναν πολύ γρήγορα τα πράγματα στη ζωή μου, θα ήθελα να κερδίσω λοιπόν την πολυτέλεια του χρόνου. Και, ναι, θα ήθελα να είμαι ακόμη όμορφη".