Η υπογονιμότητα ορίζεται ως η αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης μετά από 12 μήνες ελεύθερων και τακτικών (3 έως 4 την εβδομάδα) προσπαθειών. Η υπογονιμότητα είναι ένα φαινόμενο που επηρεάζει περίπου 1 στα 5 ζευγάρια, με μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης σε γυναίκες ηλικίας άνω των 35 ετών. Η έγκαιρη διάγνωση της υπογονιμότητας με σύγχρονες διαγνωστικές εξετάσεις καθώς και η εξειδικευμένη αντιμετώπιση, η οποία προσαρμόζεται στα χαρακτηριστικά του κάθε ζευγαριού ξεχωριστά, αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους της επιτυχούς έκβασης των περιστατικών.

Οι αιτίες της γυναικείας και ανδρικής υπογονιμότητας

Στις γυναίκες, τα συχνότερα αίτια σχετίζονται με την προχωρημένη ηλικία (άνω των 35 ετών), τις διαταραχές ωορρηξίας (πολυκυστικές ωοθήκες, μεταβολικό σύνδρομο κ.α.) και παράγοντες που επιβαρύνουν τη λειτουργία των σαλπίγγων (ενδομητρίωση, φλεγμονές κ.α.). Στον άνδρα, τα συχνότερα αίτια σχετίζονται με ανατομικά προβλήματα (π.χ. κιρσοκήλη), φλεγμονώδεις διεργασίες (π.χ. προστατίτιδα) και ορμονικές διαταραχές. Παράγοντες όπως η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η κακή διατροφή ή η έκθεση σε τοξικές ουσίες επηρεάζουν αρνητικά τη γονιμότητα και στα δύο φύλα.

Υπογονιμότητα: Πότε ενδείκνυται η εξωσωματική γονιμοποίηση;

Όταν οι συντηρητικές μέθοδοι ενίσχυσης της γονιμότητας και της πιθανότητας φυσικής σύλληψης δεν αποφέρουν αποτέλεσμα, προτείνεται η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF), η οποία όταν εφαρμόζεται σωστά, μεγιστοποιεί την πιθανότητα τεκνοποίησης.

Τα συχνότερα προβλήματα, τα οποία καθιστούν απαραίτητη την πραγματοποίηση εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι τα εξής:

- Χαμηλό ποσοτικό ή ποιοτικό απόθεμα των ωοθηκών

- Διαταραχές κύκλου

- Δυσλειτουργικές ή αποφραγμένες σάλπιγγες

- Κακή ποιότητα σπέρματος

- Ανεξήγητη υπογονιμότητα

Υπογονιμότητα – Εξωσωματική γονιμοποίηση: Η διαδικασία

Πριν από οποιαδήποτε διαδικασία υποβοήθησης η λήψη ενός πλήρους και ειδικού ιστορικού γονιμότητας αποτελεί τη βάση για τη δημιουργία ενός απόλυτα εξατομικευμένου θεραπευτικού πλάνου, το οποίο καθορίζει σε σημαντικό βαθμό την επιτυχία της προσπάθειας.

Η εξωσωματική γονιμοποίηση περιλαμβάνει διάφορα στάδια: Τη διέγερση των ωοθηκών, τη συλλογή των ωαρίων (ωοληψία), τη γονιμοποίηση στο εργαστήριο, την καλλιέργεια βλαστοκύστης και την εμβρυομεταφορά. Ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και δανεικό γενετικό υλικό (ωάρια ή σπέρμα).

Τα ποσοστά επιτυχίας εξαρτώνται κυρίως από την ηλικία της γυναίκας, τις υποκείμενες παθολογίες του ζεύγους, την επιστημονική κατάρτιση του εξειδικευμένου γιατρού αλλά και την αρτιότητα του κέντρου υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Η ψυχολογική διάσταση

Η εμπειρία της υπογονιμότητας είναι συναισθηματικά επιβαρυντική. Τα ζευγάρια καλούνται να διαχειριστούν ελπίδες, απογοητεύσεις, πίεση χρόνου αλλά και τον κοινωνικό περίγυρο. Στη συνέχεια η ίδια η διαδικασία της υποβοήθησης είναι ψυχικά απαιτητική. Στο πλαίσιο αυτό η ψυχολογική στήριξη τόσο από τον υπεύθυνο γιατρό όσο και από εξειδικευμένο προσωπικό είναι καθοριστικής σημασίας.

Οι νέες τεχνικές

Η πρόοδος της ιατρικής τεχνολογίας επιτρέπει πλέον τη διαφύλαξη της γονιμότητας και τη σημαντική ευελιξία στα θεραπευτικά σχήματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Η κατάψυξη ωαρίων, η εξατομίκευση των ιατρικών πρωτοκόλλων, η μικρογονιμοποίηση ICSI, η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση, η τεχνητή νοημοσύνη έχουν βελτιώσει σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας. Η επιστήμη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής δεν χαρίζει πλέον απλά ελπίδα αλλά εκπλήρωση για την μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών.

Ευχαριστούμε τον Ιωάννη Κ. Ράπτη, Μαιευτήρα-Γυναικολόγο με εξειδίκευση στις κυήσεις υψηλού κινδύνου, την ενδοσκοπική χειρουργική και την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.