Η Marie Chantal στο Harper's Bazaar Greece: "Η ευγένεια δεν είναι αδυναμία, είναι δύναμη"

Με αφορμή το βιβλίο της "Οι καλοί τρόποι ξεκινούν από το πρωινό", η Marie Chantal μιλά στο τεύχος Αυγούστου Harper's Bazaar Greece για το πώς ένα στρωμένο τραπέζι, ένα "ευχαριστώ" ή η σιωπή μπορούν να γίνουν μικρές  επαναστάσεις φροντίδας όχι μόνο προς τους άλλους, αλλά και προς τον εαυτό μας. 

Γιατί "Οι καλοί τρόποι ξεκινούν  από το πρωινό"; Τι έκανε αυτή τη μικρή καθημερινή στιγμή  τον πυρήνα της φιλοσοφίας σας;  

Πάντα πίστευα ότι τα κοινά γεύματα γύρω  από το τραπέζι είναι μια σταθερά στη ζωή μιας οικογένειας:  είναι εκεί όπου συνδεόμαστε, ακούμε και μαθαίνουμε. Και το  πρωινό έχει κάτι το μοναδικό. Είναι η αρχή. Η πρώτη ανάσα  της ημέρας. Μια μικρή ιεροτελεστία πριν ξεκινήσει η καθημερινή ρουτίνα. Σήμερα όλα γίνονται εν τάχει. Τα παιδιά τσιμπολογούν ανάμεσα στις δραστηριότητές τους, οι γονείς  βιάζονται να φύγουν για να προλάβουν τις υποχρεώσεις  τους. Αλλά η παιδική ηλικία περνά σαν αστραπή. Δε χρειάζεται τίποτα το περίπλοκο – ένα στρωμένο τραπέζι, λίγα λεπτά ηρεμίας, μια ματιά που να λέει "Είμαι εδώ". Με τα παιδιά μου το διατήρησα αυτό για σχεδόν 24 χρόνια και κάθε πρωινό έγινε ανάμνηση. Επέλεξα αυτό τον τίτλο για το βιβλίο,  γιατί το πρωινό είναι κάτι παραπάνω από ένα γεύμα, είναι  μια καθημερινή ευκαιρία να ξεκινήσουμε από την αρχή με  πρόθεση, παρουσία και αγάπη. 

Πότε αρχίσατε να βλέπετε τους τρόπους όχι ως  κανόνες, αλλά ως αξίες; 

Από τότε που ήμουν παιδί. Μεγάλωσα στην Ασία και  τα πρωινά μας ήταν γεμάτα ζεστασιά. Οι γονείς μου, οι αδελφές μου, όλοι μας γύρω από το τραπέζι. Ο πατέρας μου, αν  και πολυάσχολος επιχειρηματίας, δεν έλειπε ποτέ. Αυτή η  σταθερά δε μου έμαθε απλώς καλούς τρόπους, αλλά και μου  δίδαξε τι σημαίνει να είσαι παρών. Ότι η ευγένεια δεν είναι  τελετουργία, αλλά στάση ζωής. Δεν έχει να κάνει με το αν  κρατάς σωστά το πιρούνι, αλλά με το αν κοιτάς τον άλλο στα  μάτια, αν νοιάζεσαι γι’ αυτό που λέει ή νιώθει. Ως μητέρα το  ένιωσα ακόμα πιο βαθιά. Τα παιδιά χρειάζονται δομή όχι για  να περιοριστούν, αλλά για να νιώσουν ασφαλή. Και σε έναν  κόσμο που συνεχώς αλλάζει οι καλοί τρόποι λειτουργούν  σαν ένα ήρεμο σύστημα καθοδήγησης. Είναι το πλαίσιο που  καλλιεργεί την ενσυναίσθηση και τη συναισθηματική νοημοσύνη. Δεν είναι περιορισμός, είναι φροντίδα.  

Έχετε ζήσει ανάμεσα σε διαφορετικούς κόσμους:  Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Ασία και, φυσικά, Ελλάδα. Πώς δια  μόρφωσε αυτή η πολυπολιτισμική εμπειρία τις ιδέες σας γύ  ρω από την εθιμοτυπία, τη φιλοξενία και τη χάρη;

Ήταν από τα μεγαλύτερα δώρα της ζωής μου. Μεγάλωσα  στο Χονγκ Κονγκ, μέσα σε ένα περιβάλλον όπου η βρετανική συνέπεια και η κινεζική τελετουργία συνυπήρχαν αρμονικά. Στα εννέα μου πήγα εσωτερική μαθήτρια στην Ελβετία, η  συγκάτοικός μου ήταν Ελληνίδα και με μύησε σε έναν εντελώς νέο κόσμο. Αργότερα έζησα στο Παρίσι, όπου η εθιμοτυπία είναι σχεδόν μορφή τέχνης. Κάθε κουλτούρα μού δίδαξε κάτι διαφορετικό, κυρίως την αξία της ευελιξίας και του  σεβασμού. Κι όμως, όσο κι αν αλλάζουν οι συνήθειες, στο  τέλος όλα καταλήγουν στο ίδιο: στην οικογένεια, στη σύνδεση και στο πώς κάνουμε τους ανθρώπους γύρω μας να νιώθουν.  

Γράφετε ότι "Οι τρόποι δεν έχουν να κάνουν με  την επίδειξη, αλλά με την ενσυναίσθηση".

Ανέκαθεν πίστευα ότι οι τρόποι δεν κοστίζουν τίποτα.  Δεν είναι θέμα επίδειξης, αλλά παρουσίας. Η ενσυναίσθηση  ξεκινά από τις πιο απλές πράξεις: ένα "ευχαριστώ", να κοιτάς  τον άλλο στα μάτια, να κρατάς μια πόρτα ανοιχτή για να περάσει  κάποιος. Είναι μικρές πράξεις που δείχνουν ότι σέβεσαι τον  άλλο. Στη σημερινή εποχή, όπου όλα συμβαίνουν μέσα από  οθόνες, το να κάνεις μια παύση για να είσαι ευγενικός δεν είναι  απλώς κομψότητα, αλλά και μια πράξη ουσίας. Μια ήσυχη δύναμη.  

Η μητρότητα άλλαξε τον τρόπο που καταλαβαίνετε τι σημαίνει πραγματική "παρουσία"; Σε έναν κόσμο που  λατρεύει την ταχύτητα και τον περισπασμό πώς διδάσκετε  στα παιδιά σας την αξία της προσοχής;  

Απολύτως. Η μητρότητα μου άλλαξε τελείως την  οπτική. Κατάλαβα ότι το μεγαλύτερο δώρο που μπορείς να  κάνεις στα παιδιά σου δεν είναι το τέλειο κολατσιό ή το τακτοποιημένο δωμάτιο, είναι η αμέριστη προσοχή σου. Στο  σπίτι μας έχουμε έναν άτυπο κανόνα: χωρίς κινητά στο τραπέζι. Και το πιο αστείο; Πλέον, είναι τα παιδιά που υπενθυμίζουν σ’ εμένα και τον Παύλο να τα αφήσουμε στην άκρη!  Κάτι έκανα σωστά, λοιπόν. Η παρουσία δεν έχει να κάνει με  το να τα κάνεις όλα τέλεια. Έχει να κάνει με το να είσαι εκεί,  με την καρδιά σου. Αυτό μένει. Αυτό θυμούνται τα παιδιά,  ότι ήσουν εκεί όταν σε χρειάζονταν.  Πουκάμισο The Row, therow.  com. Tζιν παντελόνι Celine,  luisaworld.com. Βραχιόλι Dior,  Dior Boutique.  

Πολλοί θεωρούν την εθιμοτυπία ξεπερασμένη και  άκαμπτη. Εσείς την παρουσιάζετε ως κάτι ευέλικτο και συναισθηματικά ευφυές. Πώς μπορούμε να επανασυστήσουμε τους τρόπους στη νέα γενιά, αυτή που μεγάλωσε με οθόνες και ταχύτητα;

Χρειάζεται να αλλάξουμε οπτική. Να δούμε τους τρόπους όχι ως σύνολο κανόνων, αλλά ως γλώσσα συναισθηματικής νοημοσύνης. Το EQ είναι σήμερα πιο πολύτιμο από  ποτέ. Παιδιά που μαθαίνουν να δείχνουν ενσυναίσθηση, να  αντέχουν τις δυσκολίες, να καταλαβαίνουν τον εαυτό τους  γίνονται πιο ουσιαστικοί φίλοι, σύντροφοι, συνεργάτες. Οι  τρόποι δεν είναι για να διορθώνουμε, είναι για να συνδεόμαστε. Δε χρειάζεται να είναι αυστηροί. Μπορούν να είναι ευέλικτοι, παιχνιδιάρικοι, ανθρώπινοι. Αρκεί να στηρίζονται  σε αληθινές αξίες, όπως ο σεβασμός, η φροντίδα, η προσοχή στον άλλο. Αυτό είναι το μέλλον της εθιμοτυπίας.  

Ένα από τα εντυπωσιακά σημεία του βιβλίου σας είναι ο τρόπος που θέτετε όρια με την τεχνολογία – όχι τιμωρητικά, αλλά ως πράξη παρουσίας. Ποια είναι μερικά από τα  τελετουργικά που εφαρμόζετε στο σπίτι για να προστατέψε  τε αυτό τον χώρο;  

Λατρεύω να βλέπω τα παιδιά μου –ενήλικες πια– να  διαβάζουν. Είναι κάτι που μου δίνει ελπίδα. Μέσα στον  ασταμάτητο θόρυβο του Διαδικτύου, νιώθω ότι έχουμε ευθύνη  να προστατεύουμε τον χρόνο της ησυχίας και της περιέργειας. Όταν ήταν μικρά, το διάβασμα πριν από τον ύπνο ήταν  σχεδόν ιερό. Και, ναι, υπήρξαν βράδια που απλώς κλείναμε  το WiFi. Όχι σαν τιμωρία, αλλά σαν υπενθύμιση: εδώ, τώρα, μαζί. Δε χρειάζονται μεγάλες δηλώσεις. Χρειάζεται να  δημιουργήσεις χώρο για την παρουσία. Και μερικές φορές η  απόλυτη πολυτέλεια είναι κάτι τόσο απλό όσο λίγη σιωπή.  

Ως μητέρα πέντε παιδιών, πώς διαχειριστήκατε  την πρόκληση της ανατροφής μέσα στην εποχή του  Instagram και της διαρκούς απόσπασης;  

Το Instagram μπήκε στη ζωή μας όταν τα δύο μικρότερα παιδιά μας ήταν έφηβοι. Στην αρχή ήμουν επιφυλακτική αλλά και περίεργη. Θέλω να παραμένω ανοιχτή, να καταλαβαίνω πώς αλλάζει ο κόσμος γύρω μας. Τα social media  μπορούν να είναι θαυμάσια, αρκεί να τα βλέπεις σαν εργαλείο, όχι  σαν δεκανίκι. Τα χρησιμοποιώ για να μοιραστώ αυτά που  αγαπώ, ειδικά στη δουλειά μου και τη φιλανθρωπία. Όμως,  υπενθυμίζω διαρκώς στον εαυτό μου: "Δε χρειάζεται να τα  μοιράζεσαι όλα". Υπάρχουν στιγμές που νιώθω την ανάγκη  να αντιδράσω μπροστά σε κάτι άδικο κι όμως, κάνω πίσω. Γιατί  έχω μάθει ότι μερικές φορές η πιο δυνατή φωνή είναι η... σιωπή.  

Μπορείτε να θυμηθείτε μια στιγμή όπου μια απλή  χειρονομία δημιούργησε αληθινή σύνδεση;  

Όταν τα παιδιά ήταν μικρά, φροντίζαμε τα γεύματα να  είναι διασκεδαστικά. Μαγειρεύαμε μαζί, στρώναμε το τραπέζι με παιχνίδι και φαντασία, κάναμε τη ρουτίνα τελετουργία.  Με φίλους μου αρέσει να προσθέτω κάτι το προσωπικό: ένα  λουλούδι που μου τους θυμίζει, ένα απλό συμβολικό δώρο  που να λέει, χωρίς λόγια, "Σε σκέφτηκα". Έχει να κάνει με το να  κάνεις τον άλλο να νιώσει πώς τον βλέπεις πραγματικά και  για μένα αυτή είναι η ουσία της φιλοξενίας: όχι να εντυπωσιάσεις, αλλά να αγγίξεις την καρδιά.  

Τι είναι αυτό που κάνει ένα σπίτι να αποπνέει ευγένεια και χάρη;  

Είναι ένα αίσθημα. Το φως, το άρωμα, η μουσική παίζουν ρόλο, αλλά, πάνω απ’ όλα, είναι το πώς σε κάνουν να  νιώθεις. Μια αληθινά ζεστή υποδοχή, μια συζήτηση με νόημα, ένα αυθόρμητο γέλιο γύρω από το τραπέζι. Αυτά μένουν.  Ο κόσμος μπορεί να ξεχάσει τι έφαγε ή τι φορούσε, αλλά πο  τέ δε θα ξεχάσει πώς τον έκανες να νιώσει.

Έχει αλλάξει ο τρόπος που φιλοξενείτε με τα χρόνια  από λαμπερές συγκεντρώσεις σε πιο προσωπικά τελετουργικά;  

Και ναι και όχι. Μου αρέσουν και οι μεγάλες κοινωνικές συναθροίσεις, έχουν κάτι το μαγικό. Αλλά με τα χρόνια  έχω μάθει να εκτιμώ εξίσου ένα ήσυχο δείπνο με τα παιδιά ή  με λίγους αγαπημένους ανθρώπους. Ακόμα και όταν παραγγέλνουμε φαγητό απέξω, θα το βάλω σε όμορφα μπολ,  θα ανάψω κεριά, θα στρώσω το τραπέζι. Η φροντίδα δεν είναι τελειότητα, είναι αγάπη στην πράξη.

Δίνετε μεγάλη σημασία στο "ευχαριστώ" όχι σαν  κανόνα, αλλά σαν πράξη ταπεινότητας. Υπάρχει κάποιο ευ  χαριστήριο σημείωμα που σας έμεινε αξέχαστο;  

Ναι. Πριν από μερικά χρόνια είχαμε τη βασίλισσα της  Αγγλίας για δείπνο στο σπίτι. Όλα τα παιδιά κατέβηκαν να  πουν καλησπέρα. Ο Αριστείδης ήταν γύρω στα τρία και… δε  φορούσε παντόφλες! Εκείνη τον κοίταξε με ένα χαμόγελο  και είπε: "Τι, χωρίς παντόφλες;". Εγώ ήθελα να ανοίξει η γη  να με καταπιεί, αλλά εκείνη ήταν τόσο ευγενική. Μέρες μετά έφτασε ένα χειρόγραφο σημείωμα. Ήταν βαθιά προσωπικό. Το ότι αφιέρωσε χρόνο από το πρόγραμμά της… είπε περισσότερα απ’ όσα μπορούσε να πει οποιοσδήποτε τίτλος.  

Σε έναν κόσμο που ανταμείβει την ταχύτητα και το  θέαμα υπάρχει ακόμη χώρος για διακριτικότητα και ειλικρίνεια;  

Περισσότερο από ποτέ. Η ζωή τρέχει με φρενήρη  ρυθμό, αλλά το νόημα κρύβεται στις "αθόρυβες" πράξεις.  Ένα χειρόγραφο σημείωμα. Μια παύση πριν απαντήσουμε.

Μιλάτε και για τη δύναμη της καλοσύνης, λέτε  ότι είναι μεταδοτική. Έχετε δει στη δημόσια ζωή σας αυτή τη  "μετάδοση" να λαμβάνει χώρα;  

Απόλυτα. Θεωρώ ότι η καλοσύνη είναι μεταδοτική.  Υπάρχει τάση να υποτιμάται η δύναμή της. Η ευγένεια δεν  είναι αδυναμία, είναι δύναμη. Και το επαναλαμβάνω στα  παιδιά μου: Ποτέ δε χάνεις όταν είσαι ευγενικός. Η καλοσύνη ανοίγει πόρτες, καρδιές και ευκαιρίες.  

Συνδέεστε με έναν τίτλο που συνοδεύεται από  ιστορία. Πώς ισορροπείτε ανάμεσα στην παράδοση και τη  σύγχρονη ταυτότητα;  

Μένοντας πιστή στον εαυτό μου. Οι τίτλοι φέρνουν ευθύνες, αλλά πιστεύω ότι ο σεβασμός, η ταπεινότητα και η καλοσύνη ξεπερνούν κάθε τίτλο. Η οικογένεια στην οποία παντρεύτηκα μοιράζεται αυτές τις αξίες. Στο τέλος της ημέρας  δεν είναι θέμα πρωτοκόλλου, αλλά θέμα ακεραιότητας.  

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το πιο παρεξηγημένο  πράγμα του να σε χαρακτηρίζουν πριγκίπισσα σήμερα;  

Πολλοί νομίζουν ότι πρόκειται μόνο για λάμψη και  προνόμια. Η πραγματικότητα, όμως, είναι διαφορετική: ο  ρόλος έχει αλλάξει. Δεν έχουμε πολιτική εξουσία, αλλά  έχουμε τη δύναμη της φωνής μας για να στηρίξουμε, να εν  δυναμώσουμε και να υπηρετήσουμε τους άλλους.  

Βλέπετε το βιβλίο σας ως κομμάτι μιας μεγαλύτερης παρακαταθήκης για το πώς ζούμε και φερόμαστε στους  άλλους σε έναν περίπλοκο κόσμο;  

Το ελπίζω. Εύχομαι να περάσει από γενιά σε γενιά, να  ξαναδιαβαστεί, να εμπλουτιστεί. Οι καλοί τρόποι είναι δια  χρονικοί και έχουν σημασία. Αν αυτό το βιβλίο καταφέρει να φέρει  μια οικογένεια ξανά στο τραπέζι ή να εμπνεύσει ένα παιδί να  γράψει ένα ευχαριστήριο σημείωμα, τότε νιώθω ότι άξιζε τον κόπο.  

Ποια μικρή κίνηση εκφράζει για εσάς την πραγματική κομψότητα;  

Όταν τα αγόρια μου σηκώνονται όρθια για κάποιον  μεγαλύτερο ή για μια γυναίκα που μπαίνει στον χώρο. Μπορεί να φαίνεται απλό, αλλά για μένα σημαίνει τα πάντα. Είναι ένδειξη σεβασμού. Και αν χάσουμε τις αξίες μας, χάνου  με και την πυξίδα μας.

Τι ελπίζετε να νιώσει ο αναγνώστης όταν κλείσει  το βιβλίο σας;  

Ότι του θύμισε κάτι που ήδη γνωρίζει βαθιά μέσα του.  Ότι οι τρόποι δεν είναι αυστηροί κανόνες, είναι ένδειξη φροντίδας. Και πως κάθε μέρα είναι μια ευκαιρία να είμαστε λί  γο πιο προσεκτικοί, πιο παρόντες, πιο ευγενικοί.  

Πώς θα περιγράφατε την Ελλάδα με πέντε λέξεις  και πέντε εικόνες;  

Γαλήνια. Τρυφερή. Ζεστή. Όμορφη. Σοφή. Εικόνες: Η  ατέλειωτη θάλασσα, το χρυσό φως του ήλιου, ένα παραδοσιακό  ορεινό χωριό, τα δάση της Ηπείρου και μια αιωνόβια ελιά. 

Φωτογράφος: Alexia Mavroleon (alexiamarolleon). Μαλλιά: Kieron Fowles (@kieronjustinhair). Μακιγιάζ: Amanda Grossman (@amanda.grossman).

Από το τεύχος Αυγούστου του Harper's Bazaar που κυκλοφόρησε στις 20 Ιουλίου με το Βήμα της Κυριακής.