Μάρτιος του 2002. Στη σκηνή του θεάτρου Δανδουλάκη πραγματοποιείται η μεγάλη γιορτή για την Παγκόσμια Ημέρα του Χορού. Ο Κωνσταντίνος Ρήγος ανεβαίνει στη σκηνή, διαβάζει την ομιλία του. Εν τω μεταξύ, αρχίζει να γδύνεται. Το χαρτί με την ομιλία του γίνεται το φύλλο συκής του. Το κοινό παραληρεί, δε σκανδαλίζεται όσο ο χορευτής, ο χορογράφος, ο ιδρυτής της ΟΚΤΑΝΑ, ο διευθυντής Χοροθεάτρου στο ΚΘΒΕ μιλάει για ζητήματα ταυτότητας και σύνδεσης του σώματος και του χορού με τη σύγχρονη κοινωνία. Μάρτιος του 2024, η απονομή των βραβείων Όσκαρ μένει στην ιστορία ως η τελετή που ο Τζον Σίνα βγήκε γυμνός στη σκηνή για να απονείμει τα βραβεία ενδυματολογίας κρατώντας ως φύλλο συκής, μπροστά του, την κάρτα με τα αποτελέσματα.
Δε χρειάζεται να ξέρεις πολλά για τη ρηξικέλευθη, χειμαρρώδη πορεία του Ρήγου για να συνειδητοποιήσεις ότι υπήρξε ανέκαθεν ένας δημιουργός χωρίς όρια, πρωτοπόρος, που τολμούσε πάντα να κάνει τα πρώτα βήματα σε καιρούς που όσα πρότεινε ήταν ανείδωτα, ανείπωτα. Και να το κάνει με μια χάρη, με μια αυτοπεποίθηση που αμέσως έκαναν κλασικό το καινοτόμο.
Η υπέροχη περίπτωση του Κωνσταντίνου Ρήγου, σήμερα διευθυντή του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και προέδρου του Δ.Σ. στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης (ΚΣΟΤ). Μιλάμε για διαφορετικότητα, επιλογή φύλου, σωματικότητα ως τα δικαιώματα της εποχής μας παγκοσμίως. Κι όμως, ο ίδιος μιλάει γι’ αυτά από την απαρχή του. "Τα πρώτα χρόνια της διαδρομής μου δε σκεφτόμουν τους χορευτές μου ως άνδρες ή ως γυναίκες. Δεν είχαν φύλο για εμένα. Με ενδιέφερε η ουδετερότητα της ύπαρξης". Αυτό έγινε η υπογραφή του ως σήμερα.
Ένας από τους πρώτους χορευτές του είπε πρόσφατα: "Όταν εμείς κάναμε diversity, οι άλλοι ήταν στα δέντρα". Γελάσαμε. Όμως, είναι η απόλυτη αλήθεια. Την επόμενη σεζόν θα σκηνοθετήσει στο θέατρο Χώρα το "Βrokeback Mountain", την οσκαρική ταινία- σταθμό που έγινε θεατρική παράσταση στο Λονδίνο – εξασφάλισε αμέσως τα δικαιώματά της.
Υπογραφή του Κωνσταντίνου Ρήγου είναι όμως και το γυμνό. Όχι μόνο αυτό που τόλμησε στη σκηνή το 2002 κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, αλλά το γυμνό ως κυτταρικό στοιχείο του δημιουργικού του σύμπαντος. "Τόσο με την ΟΚΤΑΝΑ όσο και στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος προσεγγίζαμε με τρόπο απελευθερωμένο το σώμα και τον τρόπο έκφρασης του χορευτή".
Ξέρουμε τα απανωτά και αδιαμφισβήτητα sold out που κάνουν οι παραστάσεις του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, αλλά και οι παραστάσεις που κατά καιρούς σκηνοθετεί στο θέατρο. Ξέρουμε τη λάμψη, το χάρισμά του, τον ιδιοσυγκρασιακό τρόπο να διαχειρίζεται την εικόνα, την αισθητική, μέσα από έναν πίδακα τέχνης από της πλέον αρχέγονης ως της απολύτως σύγχρονης.
Πρωτίστως, όμως, πιστεύω ότι είναι ένας αμιγώς πολιτικός καλλιτέχνης, με την ατόφια έννοια της πολιτικής. "Ναι, συμφωνώ ότι είναι βαθιά πολιτικά τα έργα μου. Έτσι ξεκίνησα και έτσι τα κάνω ως σήμερα. Στο έργο μου "Ίκαρος-Αιφνίδια αποσυμπίεση” το 1997 στο Μέγαρο Μουσικής υπήρχε ένα αεροπλάνο που έπεφτε ανάμεσα σε σύμβολα, όπως το σφυροδρέπανο. Θυμάμαι ότι όλοι σοκαρίζονταν. Από την αρχή της πορείας μου το να είμαι πολιτικός έγινε δεύτερη φύση μου. Χωρίς να θέλω μια διδακτική ή περιγραφική κατάσταση. Ήθελα να τοποθετηθεί το σώμα μέσα στο περιβάλλον, μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο, μέσα στην ιστορία".
Το να είσαι καλλιτέχνης σήμερα σημαίνει "να βλέπω, να ακούω, να μεταφράζω" λέει ο Κωνσταντίνος Ρήγος. Αυτή την εποχή "είμαι σε μια ήρεμη αναστάτωση. Αισθάνομαι ότι έχω πολλές αποφάσεις να πάρω, πολλά θέματα να λύσω. Βρίσκομαι σε μια περίοδο που συνέχεια έχω σκέψεις – καλλιτεχνικές, διοικητικές, ευθύνης. Η αλήθεια είναι ότι φέτος είναι μια χρονιά που αισθάνομαι ότι έχουν κατασταλάξει πολλά πράγματα μέσα μου και μου αρέσει ο τρόπος με τον οποίο γίνονται. Ναι μεν λειτουργώ σε πολλά διαφορετικά επίπεδα, αλλά ταυτόχρονα αισθάνομαι ότι είμαι ισορροπημένος".
Έχει ήδη συμπληρώσει έξι χρόνια ως διευθυντής του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και η αλλαγή που έχει γίνει σε όλα τα επίπεδα, καλλιτεχνικά, οργάνωσης, ανανέωσης, είναι εμφανής. "Και θέλω να προσθέσω ότι μπορείς να αλλάξεις τα πράγματα μόνο αν υπάρχει αρμονική και δημιουργική συνεργασία στο περιβάλλον που βρίσκεσαι, και εγώ με τον Γιώργο Κουμεντάκη αυτό το έχω".
"Οι αποφάσεις πλέον προχωράνε σε βάθος. Μπορούν να προωθήσουν αυτή την ομάδα σε ένα μέλλον ασφαλές και υγιές σε όλα τα επίπεδα. Μια αγαπημένη μου δουλειά ήταν η συνομιλία μου με το έργο του Μάνου Χατζιδάκι στην παράσταση "Xορός με τη σκιά μου”, όπου χόρευα τον τελευταίο χορό της παράστασης. Δεν ήθελα να χορέψω σαν να χορεύω, καταλαβαίνεις τι εννοώ;" μου λέει και κουνάω το κεφάλι εμφατικά, δύσκολα μπορώ να ξεχάσω αυτό το πέταγμά του, την ανύψωση.
"Ήθελα να κάνω έναν κύκλο γύρω από τον εαυτό μου. Δεν ήταν κάτι που απαιτούσε έναν χορευτή, αλλά έναν άνθρωπο που έχει ζήσει αυτή την πορεία και μεταφέρει ένα συναίσθημα. Πριν τελειώσει η θητεία μου, θέλω να κάνω μια ακόμα αντίστοιχη προσωπική δημιουργία". Παράσταση που έχει γίνει θρυλική, σε όλα τα επίπεδα, έχει γίνει μία από τις κυρίαρχες εικόνες –και εσωτερικές– της εποχής μας. Γιατί αυτό είναι ο χορός. "Είναι η προσωπική ευθύνη απέναντι σε αυτό που κάνει ο χορευτής. Ο προσωπικός του κόσμος. Ακόμα και έναν ρόλο να υποδυθείς, πρέπει να είσαι εσύ και να τον κάνεις μέσα από το χάος της ύπαρξής σου. Κάθε ρόλος που έχω χορέψει περιέχει κάτι δικό μου, από την πρώτη μέρα ήδη. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος να εκφραστώ".
Οι χορογραφίες του έγιναν ο τρόπος του να αντιδράσει, σωματικά να εκφράσει όσα απαλύνουν, αλλά κυρίως όσα γίνονται δεσποτικά του βίου μας. Η "Αρκαδία" το 2014 στο Φεστιβάλ Αθηνών με τρόπο βαθύ και επώδυνο αναφέρθηκε στις φωτιές που κατακαίνε την Ελλάδα, τον κόσμο. Η "Βαβέλ" που παρουσίασε επίσης στο Φεστιβάλ Αθηνών, ο Πύργος της Βαβέλ έχει καταρρεύσει και οι άνθρωποι μέσα από τα πάθη και τα ένστικτά τους πρέπει πάλι να μάθουν να συνυπάρχουν.
Τον Ιούνιο η παράσταση "Χορός με τη σκιά μου" θα ανέβει και στο Κάιρο της Αιγύπτου. Τις ημέρες που μιλάμε η Θεσσαλονίκη, η Ελλάδα σαρώνεται από τις εικόνες με την επίθεση πλήθους νέων εναντίον δύο μελών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στην Πλατεία Αριστοτέλους. Απορώ πώς ο Ρήγος και το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος κατόρθωσαν από το 2001 να παρουσιάσουν τόσο τολμηρά έργα, που έγιναν αμέσως επιτυχίες και έστρεψαν στην πόλη τους προβολείς όλης της χώρας.
Πώς είδε αυτά που εκτυλίχθηκαν στην πόλη; "Με το Χοροθέατρο του ΚΘΒΕ δημιουργήσαμε μια ενέργεια και μια τόλμη που δεν είχε ξαναδεί η Ελλάδα. Έγινε απολύτως αποδεκτή, ήταν μια εποχή προοδευτική για τη χώρα. Να σου πω την αλήθεια, δυσκολεύομαι να θεωρήσω αυτονόητα εκείνα που κάναμε τότε στη Θεσσαλονίκη του σήμερα. Ταυτόχρονα, ξέρω ότι μια μεγάλη μερίδα της πόλης είναι πολύ πιο ανοιχτόμυαλη και από την Αθήνα. Όμως, είμαστε σε μια περίοδο μεγάλων ανακατατάξεων, γίνονται τολμηρά βήματα σε μια χώρα που έχει ρίζες στη συντήρηση. Είναι πολύ δύσκολο. Αυτή τη στιγμή η πολιτεία είναι πιο μπροστά από το σύνολο της κοινωνίας. Γι’ αυτό χρειάζεται χρόνος. Κάθε δράση φέρνει και μια αντίδραση. Είναι ο φυσικός νόμος αυτός".
Ο Κωνσταντίνος Ρήγος έχει μια πολύ σαφή άποψη γι’ αυτό. "Καταδικάζω την οποιαδήποτε βία, κάθε πράξη που δεν αποδέχεται τον άλλο. Όμως, δεν μπορώ να μην αισθάνομαι ότι ζω σε μια χώρα που είναι πολύ πιο προοδευτική από άλλες, και στην Ευρώπη, αυτή τη στιγμή". Επιμένει να σκέφτεται βλέποντας τη συνολική εικόνα.
"Ζούμε σε μια περίοδο φοβιστική διεθνώς. Η δυστοπία κυριαρχεί. Η καλλιτεχνική αναζήτηση της περιόδου μας βασίζεται, είτε κειμενικά είτε εικονογραφικά, σε αυτήν. Είναι σαν να προετοιμάζεται ο κόσμος για να αποδεχθεί τη δυστοπία ως την κανονικότητα του μέλλοντος" λέει. Καθόλου τυχαία, αυτή την εποχή διαβάζει το βιβλίο "Προς τον Παράδεισο" της Hanya Yanagihara, για τους αδύνατους και τους δυνατούς, την επικίνδυνη ηθικολογία των ισχυρών και των επαναστατών.
Αν έχει ένα μότο, αυτό είναι το διαχρο- νικό της Σκάρλετ Ο’ Χάρα: "Αύριο είναι
μια νέα μέρα. Θα κλάψω αύριο". Γελάμε, το χιούμορ του είναι σαρωτικό. Η αλήθεια είναι ότι ο Ρήγος βρίσκεται σε μια πολύ δημιουργική εποχή του. "Όσο περνάει ο
χρόνος, αρχίζεις και βρίσκεις μέσα σου μια ισορροπία, μια αίσθηση αφαίρεσης που για εμένα σημαίνει ισορροπία. Θέλω να πω λιγότερα πράγματα, πιο συγκεκριμένα. Τα επόμενα χρόνια θέλω να κινηθώ σε διαφορετικά πεδία και με διαφορετικά άρματα. Μεγαλώνοντας και βλέποντας πολλά πράγματα που έχω κάνει και τώρα τα ανακαλύπτουν το κοινό και η κριτική, χαίρομαι. Μου δημιουργεί την αίσθηση της γλυκιάς γοητείας που έχει η εσωτερική καταξίωση". Μου λέει ότι θέλει να δαμάζει, να ελέγχει την εικόνα. Σκέφτομαι πώς αυτό συνδέεται με τις πρώτες αναμνήσεις που έχει από τη ζωή του. "Οι αναμνήσεις μου είναι φωτογραφικές. Να με κρατάνε στον Άγνωστο Στρατιώτη ή μια θεία μου σε μια γέφυρα κι εγώ να ποζάρω για να με φωτογραφήσουν, να σβήνω μια τούρτα γενεθλίων στην αγκαλιά της μητέρας μου". Η άλλη ανάμνηση που έχει είναι αυτή της ασφάλειας.
"Την είχα πάντα, στο σπίτι, στο σχολείο, όπου βρισκόμουν. Αισθανόμουν ότι υπάρχουν άνθρωποι γύρω μου, που μπορεί να μην τους βλέπω, αλλά με προστατεύουν. Το ίδιο αισθάνομαι ως σήμερα". Πώς θέλει να τον θυμούνται; "Στον τάφο μου θέλω να υπάρχει ένα ηχείο που να παίζει όλη την ημέρα το "Wild is the Wind” με τη φωνή της Νίνα Σιμόν" μου λέει. Στο μυαλό μου παίζει όμως το "there is a Starman, waiting in the sky, he’d like to come and meet us, but he thinks he’ll blow our minds".
Styling: Ειρήνη Αναστασιάδη
