Σε έναν κόσμο που βομβαρδίζεται από εικόνες βίας, σκληρότητα και αρνητισμό, σε μια καθημερινότητα γρήγορη, απαιτητική, γεμάτη στρες, η αγκαλιά, το άγγιγμα, μοιάζει να είναι η βασική πηγή χαλάρωσης και ανακούφισης από το άγχος. Οι μέρες και η ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων είναι η ιδανική ανάπαυλα που χρειάζονται όλοι για να έχουν την ευκαιρία και τον χρόνο για φυσική επαφή. Οι μνήμες από την πρόσφατη κοινωνική απομάκρυνση και την έλλειψη οικειότητας που επέβαλε η πανδημία είναι ακόμη νωπές. "Η δαιμονοποίηση της αγκαλιάς για τη μετάδοση του ιού και η αποστασιοποίηση άσκησαν έντονη ψυχολογική πίεση στους ανθρώπους. Σήμερα, τέσσερα περίπου χρόνια μετά την πανδημία, η αγκαλιά έχει επιστρέψει. Για κάποιους υπάρχει ακόμη φόβος, αλλά θα λέγαμε ότι έχουμε επιστρέψει στους ρυθμούς μας. Μην ξεχνάμε ότι το ανθρώπινο είδος είναι ευέλικτο. Έτσι, όπως προσαρμοστήκαμε στους περιορισμούς τότε, με τους ίδιους μηχανισμούς επανερχόμαστε σε αυτό που γνωρίζαμε" εξηγεί η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Μαρίνα Μόσχα. Με το όλο και αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ψυχική υγεία, την ευεξία και την ποιότητα ζωής, όλοι αρχίζουν να συνειδητοποιούν τη σημασία της φυσικής σωματικής επαφής. Μετά την Παγκόσμια Ημέρα Αγκαλιάς και τις εικόνες με αγνώστους να συγκεντρώνονται σε πλατείες και να αγκαλιάζονται να κά νουν τον γύρο του κόσμου, στην Ιαπωνία οι κάτοικοι συχνάζουν στα cuddle cafιs για καφέ και αγκαλιά, συχνά με αγνώστους. Οι θαμώνες δηλώνουν πως μια ζεστή αγκαλιά στο τέλος μιας ημέρας είναι γι’ αυτούς ένας τρόπος να εκτονώσουν το άγχος, μια πρακτική που είναι ιδιαίτερα δημοφιλής μεταξύ των εργαζομένων στο Τόκιο.
Μοντέρνοι καιροί
Σε κουλτούρες, όπως η ιαπωνική, που χαρακτηρίζονται από έλλειψη κοινωνικής σωματικής επαφής οι άνθρωποι βρίσκουν άλλους τρόπους να την αναπληρώσουν. Συγκεκριμένα, στα γηροκομεία της Ιαπωνίας χρησιμοποιούνται ρομπότ επενδυμένα με γούνα για να υποκαταστήσουν την ανθρώπινη αγκαλιά και να δημιουργήσουν την αίσθηση της ζεστασιάς στους ηλικιωμένους. Και στις Ηνωμένες Πολιτείες όμως, που οι άνθρωποι είναι πιο εκδηλωτικοί, η ιδέα ενός χώρου που παρέχει υπηρεσίες αγκαλιάς αποδείχτηκε ιδιαίτερα δημοφιλής. Μετά από ένα ταξίδι της στην Ιαπωνία η Jacqueline Samuels έβαλε αγγελία στην εφημερίδα προσφέροντας συνεδρίες αγκαλιάς για 60 δολ. την ώρα. Η ιδέα είχε τέτοια απήχηση, που σήμερα διατηρεί έναν πολυτελή χώρο στη Νέα Υόρκη, το The Snuggery, που προσφέρει υπηρεσίες αγκαλιάς. Φορώντας τις πιτζάμες της, η Samuels ξαπλώνει αγκαλιά με τους πελάτες της για να τους χαλαρώσει από το στρες, ενώ πολλοί κατά τη διάρκεια της συνεδρίας αποκοιμιούνται. Κανόνας απαράβατος, για την περίπτωση παρεξηγήσεων: απαγορεύονται ρητώς η γύμνια και τα σεξουαλικά αγγίγματα. Η πλειοψηφία των πελατών της Samuels είναι άνδρες που είναι single, παντρεμένοι, οι οποίοι δεν έχουν πια σωματική επαφή με τις γυναίκες τους, ή ηλικιωμένοι άνδρες, οι οποίοι έχουν χάσει τις συντρόφους τους.
Η αγκαλιά επί πληρωμή έρχεται ως απάντηση στο φαινόμενο του "skin hunger", που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες κοινωνίες. Άλλωστε η τάση του Αutonomous Sensory Meridian Response (ASMR), που έχει κατακλύσει τα social media και προσπαθεί, μέσω κατάλληλων ήχων, να ενεργοποιεί αισθητηριακά ερεθίσματα που χαλαρώνουν, οφείλει τη δημοτι- κότητά της στη δίψα των ανθρώπων για επαφή.
Η επιστήμη του αγγίγματος
Έρευνα του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ υποστηρίζει την ευεργετική επίδραση της θεραπείας αγγίγματος ή της θεραπείας μασάζ στην ψυχική και τη σωματική υγεία. Μελέτες κατέληξαν πως η αγκαλιά μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά με τις ιατρικές μεθόδους στη θεραπεία ασθενειών. Στην περίπτωση του Αλτσχάιμερ έχει αποδειχτεί ότι το άγγιγμα μπορεί να χαλαρώσει τους ασθενείς και να μειώσει τα συμπτώματα κατάθλιψης που βιώνουν. Οι ευεργετικές ιδιότητες του αγγίγματος είχαν μελετηθεί από τους επιστήμονες από τον 19ο αιώνα ακόμη, ήταν όμως το 1950, όταν οι έρευνες του Harry Harlow μέσα από πειράματα που έκανε σε βρέφη πιθήκων έγιναν διεθνώς γνωστές. Τα αποτελέσματα των πειραμάτων έδειξαν τις ολέθριες συνέπειες που έχει για τα βρέφη το να μεγαλώνουν χωρίς φυσική επαφή. Η έλλειψη αγγίγματος έστω και για 3 ημέρες έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τα επίπεδα άγχους. Η αγκαλιά μειώνει τα επίπεδα της κορτιζόλης, με αποτέλεσμα το στρες να μειώνεται και το ανοσοποιητικό να ενισχύεται. Ταυτόχρονα, αυξάνει τα επίπεδα της σεροτονίνης, της ορμόνης που κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται ήρεμοι, ευτυχισμένοι και με αίσθηση ευεξίας. Όπως έχει διαπιστωθεί σε έρευνες, η σωματική επαφή μειώνει την αρτηριακή πίεση και τους καρδιακούς παλμούς. Δεν είναι όμως μόνο η σωματική υγεία που μπορεί να ωφεληθεί από το άγγιγμα, αλλά και οι ανθρώπινες σχέσεις. Έρευνα που έγινε το 2008 σε παντρεμένα ζευγάρια έδειξε ότι το τρυφερό άγγιγμα όχι μόνο μείωνε τα επίπεδα άγχους και των δύο συντρόφων, αλλά συνέβαλλε και στη σύνδεση και την καλή επικοινωνία του ζευγαριού. Κάθε κουλτούρα είναι διαφορετική και ως προς το άγγιγμα. Το απέδειξε και στην πρωτοποριακή του έρευνα ο ψυχολόγος Sidney Jourard το 1960, που μελέτησε φίλους που συζητούσαν καθισμένοι σε κάποιο καφέ σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη. Στην Αγγλία ο αριθμός των αγγιγμάτων που μέτρησε ο Jourard ήταν μηδενικός, στις Ηνωμένες Πολιτείες δύο, ενώ στη Γαλλία οι φίλοι αγγίζονταν έντεκα φορές την ώρα και στο Πουέρτο Ρίκο 180. Αν και η έρευνα δεν είχε συμπεριλάβει την Ελλάδα, οι Έλληνες μάλλον θα θεωρούσαμε τους εαυτούς μας όχι πολύ πιθανά θύματα του φαινομένου του skin hunger. Είναι όμως έτσι; "Είμαστε λαός που εκφράζεται μέσα από το άγγιγμα. Θα φιληθούμε, θα αγκαλιαστούμε για να εκφράσουμε τη χαρά ή και τη λύπη μας, τη συμπαράσταση, την αγάπη, το φόβο, την απελπισία, την παρηγοριά και εγγύτητα. Αυτός ήταν και ο λόγος που υποφέραμε περισσότερο κατά τη διάρκεια της καραντίνας" καταλήγει η Μαρίνα Μόσχα.
