Ελευθερία Τσέλιου | Πάντα ένα βήμα μπροστά στον θαυμαστό κόσμο της τέχνης

Βρίσκεται στο αεροδρόμιο Σαρλ ντε Γκολ στο Παρίσι. Περιμένει να περάσουν οι ώρες για να πετάξει για τη Σεούλ, όπου θα μείνει τρεις ημέρες, για να συνεχίσει το ταξίδι
της στην Ιαπωνία για περίπου δέκα ημέρες ακόμα. Τόκιο, Κιότο, χωριά στα βουνά. Η Ελευθερία Τσέλιου, όταν μιλάμε, έχει μόλις ανοίξει για το κοινό της Αθήνας –και όχι μόνο– την πρώτη έκθεση που γίνεται στη χώρα μας με έργα του εμβληματικού Μαρσέλ Ντισάν, τη "Re(a)Duchamp".

Για να τα εξασφαλίσει, ταξίδεψε για μήνες στην Ευρώπη σε γκαλερί, ιδιωτικές συλλογές, ιδρύματα. Είναι αδύνατο να σκεφτεί κανείς την Ελευθερία Τσέλιου χωρίς τις έννοιες της τέχνης αλλά και του ταξιδιού. Μοναχοπαίδι, από μικρή ταξίδευε με τους γονείς της, ενώ κάθε Σαββατοκύριακο το πρόγραμμα περιλάμβανε απαραίτητα επίσκεψη σε μουσείο ή σε γκαλερί. "Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι, μεγάλοι πια, που με θυμούνται μωρό με τους γονείς μου σε χώρους τέχνης. Είναι για εμένα ένας χώρος φυσικός. Όμως, ποτέ δε σκεφτόμουν ότι θα ασχοληθώ επαγγελματικά με την τέχνη. Να σου πω την αλήθεια, ακόμα και τώρα, όταν το συζητώ, πιάνω τον εαυτό μου να ξαφνιάζεται" λέει γελώντας.

Δεν έχει χάσει τη χαρά τού να γοητεύεται και να παραδίδεται στην τέχνη, να τη βλέπει και χωρίς το επαγγελματικό φίλτρο. "Απολαμβάνω και εκτιμώ το ωραίο, το δημιουργικό, το καινούριο, οτιδήποτε μπορεί να προσφέρει κάτι στην εγρήγορση του πνεύματος" τονίζει. Η μόδα είναι μέρος αυτού, επίσης. "Είχα την τύχη να έχω πολλούς φίλους στον χώρο της μόδας και να έχω εκτεθεί σε ωραίες εμπειρίες".

Τελείωσε το σχολείο στην Αθήνα, αγαπούσε την τέχνη αλλά ως θεατής, την ενδιέφεραν τα οικονομικά. Τελειώνοντας το σχολείο, πήγε στο ΝYU για σπουδές οικονομικών, όμως πήρε και μια σειρά μαθημάτων στη φιλοσοφία και κυρίως στο σκέλος της που ασχολείται με την αισθητική. Συνέχισε με δεύτερο πτυχίο, πάντα στη Νέα Υόρκη, με το ενδιαφέρον της να στρέφεται στην ιστορία της τέχνης. Αποφοιτώντας από το πανεπιστήμιο, άρχισε να δουλεύει στη Conde Nast, συνειδητοποίησε όμως ότι δεν είναι αυτός ο χώρος που πραγματικά την ενδιαφέρει. Το καλοκαίρι, που ερχόταν στην Ελλάδα, έκανε πρακτική στην Εθνική Πινακοθήκη. Ο σπόρος είχε ήδη πέσει.

"Κάποια στιγμή ήμουν σε συζητήσεις με τράπεζες, που τότε ασχολούνταν πολύ με τις συλλογές έργων τέχνης. Όμως, ήθελα αμιγώς το κομμάτι της τέχνης. Είχα τη μεγάλη τύχη να ξεκινήσω στη Mοeller Fine Art, που τότε βρισκόταν στο Upper East Side. Ήταν μια τεράστια εμπειρία, ήρθα σε επαφή με καλλιτέχνες που θαύμαζα και γνώρισα όλη τη διαδικασία της τέχνης, από το πώς μπαίνει το έργο στην κορνίζα και πώς μεταφέρεται μέχρι το πώς τοποθετείται. Έχω ακόμη εξαιρετική σχέση μαζί τους και με έχουν στηρίξει πολύ" ακούω την Ελευθερία Τσέλιου να μου λέει, ανάμεσα σε αναγγελίες πτήσεων. Το 2010 επέστρεψε στην Αθήνα. Είχαν περάσει ήδη οκτώ χρόνια στη Νέα Υόρκη, που την καθόρισαν. Άρχισε κάνοντας επιμέλειες στην γκαλερί Κappatos, συνεπιμελήθηκε τη σειρά εκθέσεων "Rooms" μαζί με την Ηλιοδώρα Μαργέλλου. Γρήγορα συνειδητοποίησε ότι ήθελε έναν δικό της χώρο για να υλοποιήσει τις ιδέες της. "Στην αρχή είχαμε έναν συνεργατικό χώρο για περίπου δυόμισι χρόνια. Το 2013, εν μέσω οικονομικής κρίσης, λίγο πριν από τα capital controls, ξεκίνησα μόνη μου την Eleftheria Tseliou Gallery. Το νούμερο ένα για εμένα ήταν και παραμένουν οι συνεργασίες με τους καλλιτέχνες. Χωρίς αυτούς δεν υφίστανται γκαλερί".

Δημιούργησε στενούς δεσμούς με τους καλλιτέχνες που εκπροσωπεί. "Η πρώτη έκθεση έγινε το 2013 με τον Αντωνάκη Χριστοδούλου. Βασικοί συνεργάτες μου, που με στήριξαν τρομερά αυτά τα έντεκα χρόνια, είναι, μεταξύ άλλων, οι Γιώργος Χατζημιχάλης, Ρένα Παπασπύρου, Μαργαρίτα Μυρογιάννη, Μαρία Ευσταθίου, Ηλίας Κοέν, Βασίλης Γεροδήμος, Βασίλης Ζωγράφος, Εοζέν Aγκοπιάν, Παναγιώτης Κουλουράς, Γιάννης Μιχαηλίδης και ο αγαπημένος μας Απόστολος Καραστεργίου, που χάθηκε πρόωρα". H γκαλερί γρήγορα πλοηγήθηκε σε δράσεις πρωτόγνωρες για την Αθήνα – μέχρι και αιμοδοσία στο πλαίσιο έκθεσης διοργανώθηκε. Το 2013,
χρονιά που ξεκίνησε η λειτουργία της, έγινε η πλέον καινοτόμα κίνηση crowdfunding για την τέχνη στην Ελλάδα.

Ο Γιώργος Χατζημιχάλης δημιούργησε κεραμικούς κουμπαράδες, που στήθηκαν σε όλη την γκαλερί. Κάλεσαν φίλους και όποιον ήθελε να στηρίξει με μια συμβολική προσφορά των 54 ευρώ το μεγάλο σχέδιό τους για να πραγματοποιήσουν τεράστια αναδρομική έκθεση του Χατζημιχάλη στο Μουσείο Μπενάκη το 2020, θυμάται η Ελευθερία Τσέλιου.

"Καθένας έπαιρνε ως αντίδωρο έναν μοναδικό ζωγραφισμένο κουμπαρά, ένα πολλαπλό έργο και τα "Tετράδια”, μια ηλεκτρονική έκθεση που γινόταν τέσσερις φορές τον χρόνο. Ένας ειδικός από τον ευρύτερο χώρο της τέχνης –αρχαιολογία, θέατρο κ.λπ.– καταπιανόταν με ένα θέμα μέσα από ένα κείμενο που το μοιραζόταν με τα μέλη. Σύντομα θα κυκλοφορήσει βιβλίο με αυτά". Το 2020 έφερε την πανδημία. Έτσι, η θηριώδης έκθεση του Χατζημιχάλη πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις στο Μουσείο Μπενάκη το 2023. "Κατά τη διάρκεια της έκθεσης έγιναν αιμοδοσία, ξεναγήσεις, ειδικές δράσεις".

Αυτή τη στιγμή είναι σε εξέλιξη η έκθεση της Ρένας Παπασπύρου στην Εθνική Πινακοθήκη και βέβαια αυτή με τα έργα του Μαρσέλ Ντισάν στην Eleftheria Tseliou Gallery. Η Τσέλιου έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο που απλώνεται σε όλη την πόλη, συνδέει την γκαλερί της με φορείς-αρμούς της τέχνης στη χώρα μας. Αυτή τη στιγμή οι εκθέσεις και οι δράσεις που ετοιμάζει φτάνουν ήδη μέχρι το έτος 2026. Συζητάμε για το show του οίκου Margiela, με καλλιτεχνικό επικεφαλής τον John Galliano, στην Εβδομάδα Μόδας του Παρισιού, όπου το ζητούμενο ήταν η τέχνη, η ιστορία του χώρου και λιγότερο ρούχα που θα ξεπουλήσουν. Ο Pierpaolo Piccioli του οίκου Valentino έλεγε την ίδια εποχή ότι το χρήμα έχει κερδίσει, οι παραγωγοί είναι ισχυρότεροι από τους μουσικούς, οι γκαλερί από τους καλλιτέχνες, οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι ισχυρότεροι από τους σχεδιαστές μόδας.

"Φυσικά, υπάρχει πάντα το ιδεολογικό ζήτημα αν ασχολείσαι με την τέχνη για να πουλήσεις. Να βγάλεις κέρδος. Η έκθεση του Mαρσέλ Ντισάν που παρουσιάζουμε δεν είναι μια εμπορική έκθεση. Σε κάνει να σκεφτείς την πηγή αυτού που είναι η τέχνη σήμερα" επισημαίνει η Ελευθερία Τσέλιου. Μόνο καλό κάνεις στον εαυτό σου όταν πηγαίνεις σε ένα μουσείο, σε μια γκαλερί. "Προκύπτει ιδανικά ένας θαυμασμός για το ανθρώπινο πνεύμα. Σε έναν κόσμο σαν και αυτόν που ζούμε είναι σημαντικό" μου λέει. Να πάλι η τέχνη ως παλμογράφος και έκφραση της πραγματικής ζωής, η τέχνη ως πολιτική αρτηρία.

"Η συζήτηση για την τέχνη δεν μπορεί να αφήσει τίποτα απέξω. Όταν πραγματοποιείται σε επίπεδο συναλλαγής, όταν το οικονομικό καθορίζει την καλλιτεχνική παραγωγή, τότε είσαι ήδη χαμένος. Μπορεί πρόσκαιρα να είσαι κερδισμένος, όμως σε βάθος χρόνου έχεις ηττηθεί. Το έχω συνειδητοποιήσει αυτά τα δέκα χρόνια που έχω την γκαλερί. Είναι μια βαθιά ριζωμένη πεποίθησή μου".

Δεν ανατρέχει στο παρελθόν, δεν αξιολογεί εμμονικά κάθε νέο βήμα. "Το νοιάξιμο και η διατήρηση των σχέσεων που έχω χτίσει είναι αυτά που πολλές φορές με πηγαίνουν στο σημείο που βρίσκομαι". Έχει φτάσει η ώρα για την επιβίβασή της. Σεούλ, Τόκιο. Εκεί που ελπίζει να κατορθώσει να αγγίξει ένα από τα περίφημα αινιγματικά τρία. "Γυαλιά" του Mαρσέλ Ντισάν, που έλεγε "δεν αγαπώ την τέχνη, αγαπώ τους καλλιτέχνες". Σκέφτομαι τον τρόπο που η Τσέλιου δημιουργεί σχέσεις. Ρίζες με τους ανθρώπους πρωτίστως και τα έργα τους.

Styling: Ειρήνη Αναστασιάδη