Στα 21 της η Βανέσα Κίρμπι έπαιζε στο "Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας" σε μια παράσταση κάπου στο Μάντσεστερ. Το κοινό απαρτιζόταν κυρίως από μαθητές. "Τα περισσότερα παιδιά βαριόνταν αφόρητα". Κατά τη διάρκεια του μονολόγου της μια σακούλα καραμέλες έπεσε, κατρακύλησε στη σκάλα και άδειασε μπροστά στη σκηνή. ""Οχ, Θεέ μου”, σκέφτηκα, "τι κόλαση! Τι κάνω λάθος;”. Και τότε είδα ένα κορίτσι στην άκρη, γύρω στα 13, να παρακολουθεί κάθε μου λέξη. Υπήρχε κάτι σ’ αυτό το παιδί που ήθελε να ακούσει τι έλεγε ο Σαίξπηρ μέσα από μένα…. Οπότε, έπαιξα μόνο για εκείνη" θυμάται.
Από τη Lynn Steger Strong
Η Κίρμπι, 32 ετών σήμερα, σε μαγνητίζει ακόμη και από το Zoom, λες και η οθόνη ζωντανεύει όταν εμφανίζεται. Παρακολουθώντας τη να μιλάει, καταλαβαίνω πώς καταφέρνει να μεταμορφώνει ακόμα και τις πιο αμήχανες στιγμές μέσα από την υποκριτική της. Αυτή την εποχή βρίσκεται στο μεταίχμιο: από τη μία η πολύ έντονη φημολογία ότι θα είναι υποψήφια στα επόμενα Όσκαρ και από την άλλη η δική της αναζήτηση για την εξέλιξή της ως ηθοποιού. Για την ώρα γυρίζει τις επόμενες δύο συνέχειες του "Mission: Impossible" κρατώντας τον ρόλο της Λευκής Χήρας, που η ίδια υποδύεται από το 2018, ενώ πρωταγωνίστησε και στο τελευταίο σίκουελ των ταινιών "Fast & Furious". Εκτός από το ότι όλοι μιλούν για τη συγκλονιστική ερμηνεία της στο ρόλο της πριγκίπισσας Μάργκαρετ στις δύο πρώτες σεζόν της σειράς "The Crown", ήταν η πρωταγωνιστική της εμφάνιση στην πρώτη αγγλόφωνη ταινία του Ούγγρου σκηνοθέτη Κορνέλ Μουντρούτσο με τίτλο "Pieces of a Woman", που έκανε πρεμιέρα στο Netflix τον Ιανουάριο, αυτή που φαίνεται πως θα την απογειώσει, αφού όλοι υποστηρίζουν ότι ο τρόπος που ερμηνεύει τη Μάρθα σίγουρα "αξίζει το Όσκαρ".
Η ταινία "Pieces of a Woman" σε σενάριο της Κάτα Βέμπερ, με την Κίρμπι και τον Σάια ΛαΜπεφ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, αναφέρεται στη μητρότητα και στο πένθος εστιάζοντας σε ένα ζευγάρι που παλεύει με γενναιότητα να αποδεχτεί την απώλεια του μωρού τους κατά τη διάρκεια του τοκετού. Στην αρχή της ταινίας παρακολουθούμε σε ένα σχεδόν 30λεπτο μονοπλάνο τη διαδικασία της γέννας, που γίνεται στο σπίτι του ζευγαριού και καταλήγει με τη γέννηση του νεκρού μωρού τους. Πρόκειται για μια σκηνή που γεμίζει τρόμο τον θεατή και που ήταν συγκλονιστική για όλους τους συντελεστές. Η Κίρμπι δεν έχει παιδιά και προετοιμαζόταν μήνες για τη συγκεκριμένη σκηνή. "Είχα δει ντοκιμαντέρ, ιδιωτικά βίντεο, όλα όμως ήταν πολύ "αποστειρωμένα”. Έτσι, αποφάσισα να γίνω η σκιά μιας μαιευτήρα. Αν και είχα γνωρίσει πολλές εγκύους οι οποίες είχαν συμφωνήσει να είμαι παρούσα την ώρα του τοκετού τους, καμία από αυτές δεν έφτασε να γεννήσει πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα. Την τελευταία μέρα πριν ταξιδέψω η γιατρός με ειδοποίησε ότι είχε πάει στο μαιευτήριο μια ετοιμόγεννη γυναίκα, που προς μεγάλη μου έκπληξη δέχτηκε να παρευρεθώ στη γέννα. Την παρακολουθούσα για έξι ώρες σε έναν πολύ δύσκολο τοκετό, χωρίς αναλγητικά, να πορεύεται απολύτως μόνη σ’ αυτό το ταξίδι, σαν μια Οδύσσεια αρχέγονη, σχεδόν θεϊκή... Και είδα όλη τη δύναμη και τον φόβο που περιλαμβάνει μια τέτοια εμπειρία. Μετά από αυτό βγήκα πολύ πιο συνειδητοποιημένη για την ιερότητα της μητρότητας, την οποία σίγουρα δεν είχα πλήρως αντιληφθεί" μου λέει η Κίρμπι.
Παρακολούθησα την ταινία μαζί με τον σύζυγό μου, ο οποίος, όπως και κατά τη διάρκεια των 40 ωρών του δικού μου δύσκολου τοκετού, συχνά κοιτούσε το τηλέφωνό του προσπαθώντας να αποφύγει την εικόνα. "Δεν είμαι σίγουρος ότι θα καταφέρω να το δω μέχρι το τέλος" μου είπε. Κάποια στιγμή ο χαρακτήρας που υποδύεται η Κίρμπι αρχίζει να ρεύεται. Στο τρίτο ρέψιμο ο σύζυγός μου δεν άντεχε να δει άλλο. Αναφέρω στην Κίρμπι ότι ο ρεαλισμός της σκηνής αυτής μας έκανε όχι μόνο να βλέπουμε, αλλά και να μυρίζουμε το γυναικείο σώμα. Ακόμα και εκεί η Κίρμπι κατάφερε να ενσαρκώσει απολύτως το μεγαλείο της στιγμής. "Το ότι παρευρέθηκα σε εκείνον τον τοκετό με βοήθησε να εσωτερικεύσω πράγματα που είχα ακούσει αλλά δεν είχα αφομοιώσει". Θεωρεί πως η αμηχανία μπορεί να γίνει ευκαιρία να κοιτάξουμε πράγματα που διαφορετικά θα αποφεύγαμε. "Κάτι εξαιρετικά άβολο σε φέρνει πιο κοντά σε κάποιον, σαν να αναζητάς κάτι πέρα από το προφανές, πέρα από εκεί όπου θα κοιτούσες συνήθως, μια λύση ή λίγη κατανόηση, μια σύνδεση".
Η σκέψη ότι δεν υπάρχει χώρος για να εκφράσουν οι γυναίκες τα τραύματα που βιώνει το σώμα τους και να ακουστούν είναι τόσο παγιωμένη, ώστε θεωρώ εξαιρετικά αναγκαίο να διαδώσω το πόσο σημαντική είναι αυτή η ταινία. Και κυρίως επειδή, όταν το θέμα είναι η απώλεια ενός μωρού ή μια αποβολή, οι σιωπές αυτές γίνονται ακόμα πιο ηχηρές, καθώς οι γυναίκες συχνά, όπως και η Μάρθα της Κίρμπι, ενοχοποιούν τον εαυτό τους. Το "Pieces of a Woman" θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν καταλύτης για τέτοιες συζητήσεις, σαν μια ευκαιρία για τις γυναίκες που έχουν βιώσει αυτό τον πόνο να βρουν τον χώρο να νιώσουν ορατές, να τις ακούσουν και να τις καταλάβουν. Ρωτάω την Κίρμπι τι έμαθε από αυτή την ταινία. "Ότι το να γνωρίζεις τον πόνο είναι δύναμη" μου απαντάει. Η σκηνή της γέννας προκαλεί αμηχανία και μας μυεί σε μια πολύ βαθιά, αδιανόητη θλίψη, όμως ο χαρακτήρας που υποδύεται η Κίρμπι στη συνέχεια εξελίσσεται διαφορετικά, με έναν ίσως πιο δύσκολο και απαιτητικό υποκριτικά τρόπο, και κλείνεται ερμητικά στον εαυτό της. Η Μάρθα δε φωνάζει, δεν ουρλιάζει, σχεδόν δε μιλάει. Είναι σε αυτό το σημείο που η ιστορία αγγίζει κάτι πιο αληθινό, πιο βαθύ, συνδεδεμένο με τη μοναδική εμπειρία του γυναικείου τραύματος: όλοι περιμένουν να μη μιλήσεις γι’ αυτό αλλά απλά να συνεχίσεις όπως και πριν, σαν να μη συνέβη τίποτε. Στη σειρά "The Crown" η Κίρμπι ως Μάργκαρετ φωνάζει, προκαλεί, κάνει τη θλίψη της ορατή, επειδή ξέρει ότι μόνο έτσι θα την προσέξουν. Με τη Μάρθα ήταν πιο δύσκολα, καθώς εκείνη μένει στωική και σιωπηλή σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του έργου.
Ο σκηνοθέτης Κορνέλ Μουντρούτσο, μιλώντας για τη χαμηλών τόνων αγωνία της Κίρμπι, σχολιάζει: "Η Βανέσα έχει μια εσωτερική ένταση". Συγκρίνει τον μαγνητισμό της με αυτόν της Κατρίν Ντενέβ. "Πρέπει να βρεις κάποιον με εσωτερικό πλούτο. Ένα είδωλο με το οποίο κανείς θα μπορέσει να ταυτιστεί". Δε νομίζω ότι ως γυναίκα και ως μητέρα έχω συγκινηθεί τόσο ολοκληρωτικά από μια ερμηνεία. Κατά τη γνώμη μου, η μεγάλη υποκριτική ικανότητα έγκειται στο να αναγκάζεσαι να κοιτάξεις – και υπάρχει κάτι εξαιρετικό σε αυτό που η Κίρμπι σε αναγκάζει να κοιτάξεις. Λέει ότι ήθελε να "θέσει τον εαυτό της στην υπηρεσία των γυναικών που έχουν υποστεί αυτή την απώλεια, αλλά και τη θλίψη. Ήθελα αυτή η ταινία να κρατήσει το χέρι των ανθρώπων, να τους κάνει να αισθανθούν λιγότερο μόνοι χάρη στο μοίρασμα της εμπειρίας τους".
Δεύτερη στη σειρά από τρία παιδιά, η Κίρμπι γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Γουίμπλεντον. Η μητέρα της ήταν συντάκτρια σε περιοδικό και ο πατέρας της γιατρός. "Πάντα αισθανόμουν διαφορετική από τα υπόλοιπα παιδιά στο σχολείο, ήμουν πολύ μοναχική". Σπούδασε αγγλική φιλολογία και απέρριψε μια θέση στην περίφημη σχολή London Academy of Music & Dramatic Art (LAMDA) για να συνεργαστεί με τον Ντέιβιντ Θάκερ στο Octagon Theatre ανεβάζοντας Άρθουρ Μίλερ, Χένρικ Ίψεν και Σαίξπηρ. Πάντα ήθελε να γίνει ηθοποιός. "Για μένα πάντοτε ο χώρος του κινηματογράφου και του θεάτρου ήταν ο λιγότερο επικριτικός. Το μέρος στο οποίο νιώθω ηρεμία, σύνδεση και απόλυτη αποδοχή".
Η λεπτή γραμμή που ενώνει όλες τις ερμηνείες της Κίρμπι είναι η διάθεση για ανατροπή, η αναζήτηση του μη αναμενόμενου, του "ασυμβίβαστου", του περιθωριακού, αυτού που ζει στις παρυφές της κοινωνίας. Μία από τις πιο έντονες σκηνές στο "Pieces of a Woman" προέκυψε από δική της παρέμβαση εκτός σεναρίου. Η Έλεν Μπέρστιν, που υποδύεται την ψυχρή, σκληρή μητέρα της Μάρθα, σε μια σκηνή της ταινίας διαπληκτίζεται με την κόρη της προκειμένου να την πείσει να μηνύσει τη μαία ως υπεύθυνη για τον θάνατο του μωρού. Λίγο πριν από το γύρισμα της συγκεκριμένης σκηνής η Κίρμπι, σύμφωνα με την Μπέρστιν, την πλησίασε και της είπε έντονα: "Κάνε με να πάω στο δικαστήριο!". Διαβάζοντας ξανά και ξανά τα λόγια της, η Μπέρστιν ήξερε πως δεν ήταν σωστά και αρκετά για να την πείσουν να το κάνει. "Άρχισα λοιπόν να αυτοσχεδιάζω και πλέον δε θυμάμαι τίποτα απ’ όσα είπα κατά τη διάρκεια της σκηνής" αναφέρει γελώντας. Τη ρωτάω αν μπορεί να εξηγήσει πώς η Κίρμπι κατάφερε να την κάνει να ανοιχτεί με αυτό τον τρόπο (από μέσα μου αναρωτιέμαι πώς τόλμησε να το κάνει με μια τέτοια εμβληματική μορφή, όπως η Μπέρστιν). "Η μαγεία δεν εξηγείται" απαντάει εμφατικά η Μπέρστιν. Ο Μουντρούτσο περιγράφει αυτού του είδους τα περιστατικά που συμβαίνουν εκτός σεναρίου ως απαραίτητα για να μοιάζει η ταινία πραγματική. "Απαιτεί απόλυτη εμπιστοσύνη. Χρειάζεται να περιμένεις να γεννηθεί εκεί μπροστά σου αυτό που δημιουργούν οι υπόλοιποι συντελεστές και ξεπερνάει το σενάριο". Στην ερώτησή μου τι είναι αυτό που κατάφερε η Κίρμπι στην ταινία η Μπέρστιν σκέφτεται πριν απαντήσει: "Ωμότητα. Η Βανέσα αποκάλυψε το βάθος της γυναικείας ύπαρξης με τρόπο απόλυτα αληθινό". "Ωμό" είναι η λέξη που χρησιμοποίησε και ο Πίτερ Μόργκαν, δημιουργός του "The Crown", για να περιγράψει το παίξιμο της Κίρμπι. Θυμάται ότι η οντισιόν της για τον ρόλο ήταν καταστροφική. "Παρά την υπερχειλίζουσα ενέργεια και το χάος, η ειλικρίνειά της, ο ηλεκτρισμός και ο μαγνητισμός ήταν παρόντα. Αυτή η γυναίκα είναι μαγική", είχε σκεφτεί τότε, "κι αυτό είναι επιβεβαιωμένο".
Ο πατέρας της Κίρμπι είναι φημισμένος χειρουργός ο οποίος έχει σώσει πολλούς ασθενείς με καρκίνο. "Εγώ στη σκηνή φοράω αυτά τα αστεία κοστούμια αλλά και λόγω της δουλειάς του πατέρα μου ποτέ δε σκέφτηκα ότι αυτό που κάνω είναι ιδιαίτερα σπουδαίο". Κι όμως, όσο μιλάμε σκέφτομαι τον ρόλο που διαδραματίζει η τέχνη σε καιρούς κρίσης και η ιδέα ότι κάποιοι δημιουργούν χώρο για να εκφραστούν βαθιά συναισθήματα μοιάζει πιο επίκαιρη και σημαντική από ποτέ. "Η δημιουργικότητα και η τέχνη ανθούν σε δύσκολους καιρούς, σχεδόν με έναν τρόπο αναγκαστικό, ώστε να εκφράσουν αυτή την εμπειρία. Είμαι πεπεισμένη ότι θα υπάρξουν πολλοί τέτοιοι χώροι όπου ο κόσμος θα συναντηθεί με την ανάγκη να μιλήσει".
Το τεύχος Μαρτίου κυκλοφορεί στα περίπτερα.
