Κάθε χρόνο, ο Δεκέμβρης φτάνει "ντυμένος" με την υπόσχεση για φως, χαρά, οικογενειακές στιγμές, αλλά και μια επιτακτική ανάγκη να είμαστε ευτυχισμένοι και χαμογελαστοί, όλοι μαζί. Ωστόσο, για πολλές γυναίκες, πίσω από όλη αυτή την εορταστική ατμόσφαιρα και το λαμπερό χαμόγελο, υπάρχει μια επίμονη πίεση και ένα κοινό μυστικό που δύσκολα μπορεί να εκφραστεί ανοιχτά.
Οι γιορτές πλησιάζουν και όλοι αναμένουν με αγωνία τα λαμπερά πάρτι και τη ζεστή ατμόσφαιρα με το καλοστρωμένο, πλούσιο τραπέζι, που κάπως "μαγικά" θα πρέπει να οργανωθούν. Η οικοδέσποινα, στέκεται στην ουρά φορτωμένη με γεμάτες τσάντες, τσεκάρει ξανά και ξανά τη λίστα με τα υλικά, αγωνιά για το αν "δένουν" οι μυρωδιές των φαγητών και ποια συνταγή θα αρέσει σε όλους. Ταυτόχρονα, οι μέρες επιβάλουν και η ίδια να είναι περιποιημένη, σε καλή διάθεση και ντυμένη γιορτινά, παρά τα όσα άλλα χρειάζεται να γίνουν.
Όλα αυτά μαζί καταλήγουν σε ένα ασήκωτο βάρος, αυτό της προσδοκίας ότι θα πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμη, να κρατά ισορροπίες, να "λειτουργεί" υποδειγματικά, να φροντίζει, να είναι αγαπητή και όμορφη, ακόμη και όταν το σώμα και ο ψυχισμός ζητούν ξεκούραση.
Δεκέμβρης: Ο μήνας του άγχους;
Δεν είναι τυχαίο ότι, παρά το μοτίβο χαράς και ευτυχίας, πολλές γυναίκες νιώθουν πως ο Δεκέμβρης φέρνει τελικά περισσότερο άγχος και απογοήτευση. Όταν φτάνει, επιτέλους, η πολυπόθητη ώρα του ρεβεγιόν, με τα ποτήρια που τσουγκρίζουν, τη μουσική που ανεβαίνει, τον χώρο που γεμίζει χρώματα και φωνές, μπορεί τα πάντα να φαντάζουν υπέροχα, όμως πίσω από το κόκκινο κραγιόν και τις ψηλές γόβες υπάρχει και μια ανυπέρβλητη αίσθηση εξάντλησης.
Όπως παρατηρεί η ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια και επιστημονική διευθύντρια του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Άρκεσις, Μελίνα Τζάκου, "πέρα από την ευχαρίστηση, οι γιορτές ενεργοποιούν και ένα σύνολο εσωτερικών και κοινωνικών "πρέπει", καθώς οι γυναίκες αισθάνονται πως καλούνται να είναι χαρούμενες, γενναιόδωρες, λαμπερές, να δημιουργήσουν το τέλειο κλίμα και, φυσικά, να μην απογοητεύσουν κανέναν. Αυτό το ψυχικό φορτίο προσδοκιών και άγραφων απαιτήσεων συχνά λειτουργεί σαν ένα αόρατο, αλλά συνεχές υπόστρωμα έντασης. Κάτω από μια φαινομενικά ήρεμη επιφάνεια, κρύβεται ένας συνεχής αγώνας να τα προλάβουν όλα, να γίνουν όλα τέλεια, να είναι όλοι ευχαριστημένοι".
"Μήπως δεν κάνω αρκετά;"
Η ειδικός εξηγεί: "Στην ουσία, όλες αυτές οι προσδοκίες έχουν ως κοινή ρίζα την εσωτερικευμένη πεποίθηση ότι η αξία μιας γυναίκας συνδέεται με το πόσο καλά φροντίζει, οργανώνει, στηρίζει και, μάλιστα, αβίαστα. Ειδικά στις γιορτές, η γυναίκα που είναι παντού και για όλους, αναλαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, τους ρόλους της εκπληκτικής μαγείρισσας, της φροντιστικής μητέρας, της φιλόξενης οικοδέσποινας, αλλά και της εντυπωσιακής συντρόφου, έχει μεταμορφωθεί σε ένα άτυπο σύμβολο τελειότητας. Αυτή η ταύτιση, όμως, όσο και αν φαίνεται "φυσική", κρύβει μέσα της μια έντονη σύγκρουση, ανάμεσα στη σαγήνη της παντοδυναμίας που φέρει αυτή η πολυεπίπεδη και σχεδόν ακατόρθωτη περσόνα και στην αδιανόητη κούραση, ψυχική και σωματική. Την ίδια στιγμή, καραδοκεί σχεδόν πάντοτε και η ενοχή του "μήπως δεν κάνω αρκετά;", "μήπως δεν είμαι αρκετή;", που λειτουργεί ως η συγκολλητική ουσία που κρατάει τη γυναίκα δέσμια σε αυτά τα μοτίβα μέχρι την εξάντληση".
Σε ψυχοσωματικό επίπεδο, αυτή η επίμονη τάση της γυναίκας να λειτουργεί πέρα από τις αντοχές της και να τα κάνει όλα για όλους, με λάμψη και χαμόγελο, ενεργοποιεί ένα σύστημα στρες που δεν κάνει διακρίσεις και δεν γνωρίζει αν η ένταση προκύπτει από χαρά ή υποχρέωση. Το σώμα αντιδρά με τον δικό του τρόπο: διακοπτόμενος ύπνος τη νύχτα, υπνηλία την ημέρα, ορμονικές διακυμάνσεις, "πεσμένη" ενέργεια, έντονη επιθυμία για γλυκό ή αλμυρά σνακ, αλλά και μια ανεξήγητη κόπωση που δεν παύει ποτέ, ακόμη και όταν η καθημερινότητα δείχνει πιο "ελαφριά". Γι’ αυτό, η ερώτηση που πρέπει κανείς να θέτει στον εαυτό του δεν είναι "θα προλάβω να κάνω όλα όσα πρέπει;" αλλά "πόσο ακούω το σώμα μου;". Το σώμα δεν μιλάει με εντυπωσιακές προτάσεις, αλλά με μικρές διακοπές, μικρές αντιστάσεις, μικρές παραδοξότητες και μικρές εκτροπές από αυτό που θεωρούμε "κανονικό".
Πότε πρέπει να λέμε "όχι";
Η περίοδος των γιορτών, για πολλές γυναίκες, γίνεται μια δοκιμασία ορίων. "Πού τελειώνω εγώ και πού αρχίζουν οι ανάγκες των άλλων;" Πόσο συχνά είναι τα "ναι" σε πάρτι, καλέσματα, εξόδους και ψώνια από επιθυμία και πόσο από φόβο ότι το "όχι" θα παρεξηγηθεί;
Η Μελίνα Τζάκου επισημαίνει ότι "η ψυχολογία μάς δείχνει ότι τα όρια δεν αποτελούν πράξη αποστασιοποίησης, αλλά αυθεντική πράξη φροντίδας προς τον εαυτό και προς τον άλλο. Η πραγματική λάμψη των γιορτών δεν βρίσκεται στην υπερπροσπάθεια, αλλά στην επιλογή να είναι κανείς λίγο πιο κοντά σε αυτό που επιθυμεί πραγματικά. Μπορεί να είναι μια μικρή απόφαση να περιορίσει τις προσκλήσεις, να αφήσει κάτι "ανολοκλήρωτο" χωρίς να νιώσει αποτυχία, να κάνει χώρο για ξεκούραση χωρίς να απολογηθεί, να επιτρέψει στον εαυτό του ένα πιο αργό βήμα, να μοιραστεί το βάρος των υποχρεώσεων χωρίς ενοχές" .
Έτσι, σύμφωνα με όσα υποστηρίζει η ψυχολόγος, "το νόημα δεν είναι να μην γιορτάζονται οι γιορτές, αλλά να τις ζει κανείς χωρίς να χάνεται μέσα τους. Να αναγνωρίζεται πως η γυναικεία δύναμη δεν βρίσκεται στην ατελείωτη διαθεσιμότητα, αλλά στην ικανότητα της γυναίκας να βλέπει καθαρά τις ανάγκες της και να τις τιμά. Να αντέχει και να αντέχεται, να είναι απλά παρούσα και όχι τέλεια".
Ευχαριστούμε τη Μελίνα Τζάκου, Ψυχολόγο - Ψυχοθεραπεύτρια και Επιστημονική Διευθύντρια του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Άρκεσις, arkesis.com.gr
